İpek YEZDANİ
Tesla otomobillerinin sahibi ve dünyanın en zengin insanı Elon Musk, ABD Başkanı Donald Trump’ın Ticaret Danışmanı Peter Navarro’nun, kendisine yönelik “araba üreticisi olmadığı” yönünde ki sözlerini duyduğunda çok öfkelendi. Hemen sahibi olduğu X platformuna “Navarro gerçek bir moron” diye yazdı. Ancak Musk’ın bu öfkesinin asıl sebebi, Trump’ın kendi tavsiyelerini dinlenmeyerek Çin başta olmak üzere birçok ülkeye yüzde 145’lere varan ek gümrük vergileri getirmesiydi. Musk, bu gümrük vergilerinin kendi işlerini de olumsuz yönde etkileyeceğini biliyordu. Nitekim korktuğu başına geldi ve Çin, ABD’nin başlattığı ticaret savaşlarının ardından Tesla gibi elektrikli araçlarda kullanılan nadir toprak elementlerinin satışını durdurdu!
Peki nedir bu nadir toprak elementleri? Nadir toprak elementleri konusu son dönemde ABD Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna’dan bu elementleri istemesiyle gündeme geldi. Ancak Trump’ın Ukrayna Devlet Başkanı Zelensky’den istediği kritik mineral yatakları aslında dünyadaki kritik minerallerin sadece yüzde 5’ini oluşturuyor.
Dünyadaki nadir toprak elementlerinde tekel konumunda olan ülke ise tahmin ettiğiniz gibi, Çin. Lityum, kobalt, nikel, doğal grafit gibi nadir toprak elementlerinin yüzde 85’i Çin’de bulunuyor.
Çin, ayrıca modern ekonomiler için gerekli olan kritik minerallerin küresel rafinasyonuna da hakim. Bu da onu yarı iletkenler, havacılık bileşenleri, enerji depolama sistemleri ve elektrikli araç bataryaları gibi ileri teknolojiler için birincil tedarikçi haline getiriyor.
Çin nadir toprak elementlerinde tekel
Çin dışında çıkarılan madenler bile genellikle Çin’in sahip olduğu eritme ve işleme tesislerine gönderiliyor. Bu durum da Çin’i nadir toprak elementleri konusunda dünyada bir tekel konumuna getirmiş durumda.
İşte nadir toprak elementleri konusunda böyle stratejik bir öneme sahip olan Çin, gümrük vergilerini artırarak kendisine ticari anlamda savaş ilan eden ABD’ye karşı büyük misilleme yaptı. Cep telefonlarından savaş uçaklarına kadar ABD üretimi için kritik öneme sahip bazı ağır nadir toprak metalleri ve mıknatısların sevkiyatını durdurarak Amerikan endüstrisini zor durumda bıraktı.
3 Nisan’dan itibaren geçerli olmak üzere Çin artık sadece Asya gücünde işlenen yedi ağır nadir toprak metalinin yanı sıra dün ya arzının yaklaşık yüzde 90’ının Pekin topraklarında sentezlendiği ağır nadir toprak mıknatıslarını da ihraç etmeyecek.
Yani Pekin, Trump’ın ticaret savaşlarına karşı kendi ihracat kapasitesini kullanmaya başladı. Ticaret savaşlarında karşılıklı çekilen kılıçların sonucunda bu işten kimin kârlı çıkacağı belli değil, ancak şu ana dek yapılan hamlelerde herkesin zararlı çıktığı bir gerçek.
