Türkiye’nin zengin doğası, çeşitli toprak yapısı ve üç tarafının denizlerle çevrili olması, farklı iklim kuşaklarını da bir araya getirirken yiyecek çeşitliliğini de arttırıyor. Zengin gastronomik mirasın tescillenmesi hem gelecek nesillere aktarılması açısından hem de korunması açısından büyük önem taşıyor.
Belirli bir bölgeye özgü olan, kültürel ve doğal özelliklerini yansıtan ürünlerin korunması amacıyla ortaya çıkan ve devam eden bu sistem hem Türkiye’de hem de Avrupa Birliği’nde uygulanıyor. Türkiye’de gün geçtikçe önemi de artan coğrafi işaretler aslında sadece kültürel değerleri koruma amaçlı değil, kaliteyi garanti altına alırken ekonomik değer yaratıyor.
Tescil sayısı 1700’ü aştı
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bağlı kuruluşu Türk Patent ve Marka Kurumu’nun (TÜRKPATENT) verilerine göre, Türkiye’nin coğrafi işaret tescilli ürün sayısı 2024 sonu itibariyle 1716‘yı aştı. Kurum tarafından devam eden başvuru sayısı ise 695 olarak açıklandı. 2024 yılında ise 2023’te 385 olan başvuru sayısı 431’e yükselirken, 2023’te tescil sayısı 209’ken 2024’te 166’ya gerilemiş.
İlk sırada antep var
Türk Patent verilerine göre 2024’te 106 coğrafi işaretli ürün sayısıyla Gaziantep birinci sıradaydı. 2025’te de birincilik Gaziantep’te kalacak gibi görünüyor. Katmer, Lebeniye Çorbası, Küşleme Kebabı, baklava gibi popüler lezzetleri bünyesinde barındıran Gaziantep sayıyı şimdiden 107’ye çıkarmış durumda. 84 ürünle Konya ikinci, 60 ürünle Erzurum ise üçüncü sırada yer alıyor.
Ekonomiye katkısı her geçen gün artıyor
Coğrafi işaretli ürünlerin ekonomiye katkısı her geçen gün artıyor. Örneğin Türkiye’de Malatya kayısısı 250 bin kişiye; Ege pamuğu en az 100 bin kişiye istihdam sağlıyor. Ülkede üretilen Isparta gül yağının yüzde 90’ı ihraç ediliyor ve bu alanda 20 milyon dolarlık satış yapılıyor. Özellikle tarımsal ürün çeşitliliğinin fazla olduğu Türkiye’de, bu potansiyelden yararlanmak gelir ve istihdamın da artışına yol açıyor. Coğrafi İşaretli ürünlere ait yüksek potansiyelin değerlendirilmesi, yerel kalkınmadan milli gelir düzeyine kadar, ülke ekonomisine katkı sağlıyor. Kırsal kalkınmanın temel kaldıracı, coğrafi işaret almış ürünler olarak görülüyor.
