Emre ERGÜL
Çin’de bir kelebek kanat çırpsa, ABD’de bir fırtınaya neden olabilir… Bu, “kelebek etkisi”ni anlatan bir cümledir. Dünyanın en büyük üçüncü pamuk üreticisi olan ABD’nin “pamuk merkezi” Teksas, 2022 yılında tarihinin en büyük kuraklığını yaşadı. The New York Times (NYT) gazetesinin de başlığa çektiği gibi, “pamuk kuraklıkta çürüdü, fiyatlar fırladı.” Şaka değil, resmi rakamlara göre, Teksaslı çiftçiler pamuk hasatının yüzde 74’ünü çöpe atmak zorunda kaldı. Ve “pamuksuzluk” ABD’de ürün fiyatlarına ciddi anlamda yansıdı.
Kadın pedi fiyatları yüzde 13,
Bebek bezi fiyatları yüzde 21,
Tıbbi amaçlı pamuklu pedlerin fiyatları yüzde 9,
Gazlı bezlerin fiyatları yüzde 8 arttı.
(Not düşelim: ABD’deki 2022 yıllık enflasyon yüzde 6.5.) Korkulan o ki, Batı Teksas’taki durum, tüm dünyada bir kelebek etkisine dönebilir. NYT’ye konuşan ekonomistler, “Batı Teksas’taki pamuk hasatındaki çöküşün etkisi, Amerika’nın ötesine, dünyanın dört bir yanındaki mağazalara ulaşacak.” NYT, Procter and Gamble’ın ürettiği hijyenik ped Tampax’ı örnek gösteriyor: “ABD’deki Tampax fiyatını geçen yıl artıran şirket, tüm dünyaya 4.5 milyar kutu Tampax gönderiyor.”
Dallaslı üretici Sam Clay de “pamuksuzluğun” ürünlere nasıl yansıdığını şöyle özetliyor: “Bir yıl önce bir Wrangler marka kot pantalonu 35 dolara almıştım. Şimdi aynı ürün 58 dolar!” Gelinen noktayı piyasa araştırma şirketi NielsenIQ’dan Nicole Corbett şöyle özetliyor: “İklim değişikliği, artık enflasyonun gizli faktörü.”
ABD’de üretilen pamuk, “plastik malçlı pamuk” (upland cotton) olarak geçiyor. 2020’de yapılan bir araştırmaya göre, kuraklık Teksas’ın batısındaki Arizona eyaletinde de pamuk yetiştiriciliğine büyük darbe vurdu. Eyaletteki pamuk hasadı 2036-2065 arasında yüzde 40 oranında düşecek.
