Hilal SARI
Avrupa Birliği (AB), G7 müttefikleriyle birlikte, Bucha’dan gelen savaş suçları iddialarının ardından bağımsız soruşturmaların sonuçlanmasını beklemeden Moskova üzerinde baskıyı artırmak amacıyla 5. yaptırım paketini hazırlıyor. Pakette Rus kömürünün ithalatına da yasak getirilmesi öngörülüyor. AB’nin toplam doğalgaz tüketiminin yaklaşık yüzde 40’ını ve petrol ithalatının üçte birini Rusya’nın tedarik ediyor olması ise yaptırımlarda ne kadar ileri gidilebileceği konusunda Batı ittifakı içerisinde tartışmalara neden oluyor.
Kömür yaptırımı petrol ve gaza göre ‘devede kulak’
Çin’in ‘soruşturmaların sonucunu bekleyin’ mesajına rağmen, AB dün 5. yaptırım paketinde şimdiye kadar dokunmadığı enerji sektörüne de yaptırımlara başladı, ancak sadece Rus kömürüne getirilmesi planlanan ithalat yasağı uluslararası toplumda ve özellikle ABD ve İngiliz basınında “devede kulak” yorumlarıyla etkisiz olarak nitelendiriliyor. Alman Deutsche Welle’ye konuşan Brüksel merkezli düşünce kuruluşu kıdemli uzmanı George Zachman, kömür yaptırımının sembolik olduğunu ve enerji sektörüne uygulanan ilk yaptırım olacağını söylüyor. Öte yandan AB’nin Rusya’dan yıllık kömür ithalatı sadece 4 milyar Euro (4,4 milyar dolar). Zachmanm bunun petrol ve gaz ithalatına göre çok küçük bir meblağ olduğunu belirterek “Kömür çok likit de bir pazar ve Kolombiya, Güney Afrika gibi diğer ülkelerden de ikame edilebiliyor” diyor. Uluslararası Enerji Ajansı verilerine göre AB’nin Rusya’dan gaz alımları günde 400 milyon dolar, Rus petrol ve petrol ürünleri ithalatı ise günde 700 milyon dolar.
AB’nin dış politikalarından sorumlu Yüksek Komiseri Josep Borrell de dün 5. yaptırım paketine ilişkin tartışmalar sürerken, “birliğin Rusya’ya savaş başladığından bu yana 35 milyar Euro enerji ödemesi yaptığını, Ukrayna’ya yapılan silah yardımının ise sadece 1 milyar Euro olduğunu” vurguladı.
Er ya da geç sıra petrol ve gaza da gelecek
Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, yaptırımların devamı geleceğinin de sinyalini verdi ve önümüzdeki günlerde Kiev’e giderek Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelensky ile görüşecek. Leyen yeni yaptırım paketine ilişkin açıklamada yılda 4 milyar Euro’luk kömür ithalatına yasak getirileceğini net bir şekilde belirtirken, petrol ve gaza ilişkin kesin bir açıklama yapmadı ve “Şimdi Rusya’nın petrol ve fosil enerji gelirlerine bakmamız lazım” dedi. Yaptırımlarda Rus gemilerinin AB limanlarına girişinin de yasaklanması öngörülüyor. ABD ve G7 ülkelerinin yeni yaptırımlarında ise finansal kurumlara yönelik yeni önlemler alınıyor. Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel de kömürün sadece başlangıç olduğunu destekleyen bir açıklama yaptı ve “Er ya da geç petrol hatta doğalgaza yönelik adımlar atılması gerekecek” dedi. AB kömür ithalatının yüzde 45’ini Rusya’dan yapıyor. Braemar verilerine göre mart ayında Rusya’dan kömür ithalatı 3,5 milyon tonla Ekim 2020’den bu yana en yüksek düzeye çıkmış durumda.
Avusturya-Macaristan karşı çıkıyor
Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Almanya parlamentosuna yaptığı konuşmada yeni yaptırım paketinde Almanya’nın tutumunun ne olacağına ilişkin net bir ifade kullanmadı ancak “Hedefimiz Rusya’nın bu savaşı kazanmaması olmalı” diyerek Ukrayna’ya askeri desteğin devam edeceğini vurguladı. Almanya’nın kömür, doğalgaz ve petrolün ayrı ayrı değerlendirilmesini istediği biliniyor. Doğalgaz yaptırımı Berlin’in itiraz edeceği bir durum. Ancak petrolde de tutumu ne olacak şimdilik bilinmiyor. Avusturya ve Macaristan ise hem petrol hem de doğalgaz yaptırımlarına şimdiden karşı çıktığını belirten ülkeler. AB’nin yaptırım kararları oy birliğiyle alınmak zorunda.
