Mevcut araçların sadece yüzde 2’si elektrikli. O yüzden de bugüne kadar hiçbir aracın şarj edilmesine şahit olmamıştım. Ve bu olay, daha güzel bir gelecek için iyi bir işaretti.
50 yıllık hayal kırıklığından sonra, sonunda, inovasyon, azaltılmış emisyon ve daha iyi ilaçlar sayesinde, hayatlarımızı daha iyileştirecek gibi. Bugünün çoklu krizleri çoklu inovasyonu harekete geçirdi.
Ekonomist Robert Gordon’un tartışmaya açtığı, hayat kalitesini artıran inovasyonların altın çağı 1920 ile 1970 arasında yaşandı. Bu dönem, gelişmiş ülkelerdeki insanların elektrik lambalarına, telefonlara, buzdolaplarına, temiz suya, aşılara, antibiyotiklere ve belki de en önemli buluş olan sifonlu tuvaletlere kavuştukları dönemdi. O yarım yüzyıl içinde, teknolojik olarak en gelişmiş ülke olan ABD’de beklenen yaşam süresi 53’ten 70’e çıkmıştı.
1970’den sonra ise, teknoloji dominant sanayi olsa da, çok daha azını sundu [insanlara]. Bugünün dev şirketlerinin faal olduğu alanlarına bir bakın: sosyal medya ve iPhone’un dikkat aralığına yaptığını sokaklarda uygulayan bir teslimat şirketi!
Bu inovasyonlar insanoğluna bir fayda sağlamadı. İyi de o zaman biz neden sağlamasını bekliyoruz? Yni teknolojinin amacı, tipik olarak inovasyon yapanları zengin etmek ve daha ölümcül silahlar üretmelerini sağlamak. Herhangi insani bir durum, aslında [yaşanan] bir yan etki.
Son inovasyon: ATM’ler
İklim değişikliğiyle savaştan öte, tarihteki birçok karbondioksit emisyonları 1990’lardan sonra meydana geldi. Aslında bugün alkışladığımız yenilikçiler için bir sonraki teknolojik sınır, bu bozduğumuz gezegeni geride bırakıp uzaya gitmeyi içeriyor.
Son zamanlarda gelişim, ilerleme çok az yaşandı. Amerikalıların bugünkü tahmini yaşam süresi, öploidler, işlenmiş gıdalar ve Covid-19’u kötü yönetmekten ötürü, 1996’yla aynı. Aksine fakir ülkelerin tahmini yaşam süreleri, 1970 sonrası üretilen aşılara ulaşabildikleri için uzadı.
Finansta ise, 2009’da eski Fed Başkanı Paul Volcker’in de dile getirdiği gibi, en iyi modern inovasyon “insanlara çok yardımı dokunan ATM’lerdi.” Kriptoparalar gibi diğer yeniliklerin böyle yardımı olmadı insanlara…
Daha genel olarak, Gallup’un 140 ülkede yapıtığı araştırmaya göre, insanoğlunun beyan ettiği öz mutluluğu bu yüzyılda ani çöküş yaşadı.
Doğruyu söylemek gerekirse, inovasyon artık daha da zorlaşacak. Örneğin, bilim insanlarının geçmişte yapılan tüm araştırmaları kavraması için yıllara ihtiyacı var. Aynı bilim insanları daha sonra genel değil, daha özel konularda kendi araştırmalarını yapıyorlar. Ve bunda da her zaman inovasyonla regülasyon arasında bir denge kuruluyor.
İnovasyon sorun da yaratır
Toplumlar zenginleştikçe, regülasyonlar arasında gider gelirler. Bunun bir örneği de avukat yığını olmuştur: ABD’deki avukat sayısı 1970’in tam 4 katıdır. Çin’deki avukat sayısı da son 10 yılda yüzde 148 artmıştır.
Ama tabi krizler yenilikleri de hızlandırır. Covid dünyayı vurduğunda, olayları nizama sokanlar mRNA aşılarını buldu. Şimdi bu aşılar kanser tedavilerinde deneniyor. Aynı zamanda, medikal araştırmalar arada sırada kademe atlama yaşatır. Bakın ilk başarılı sıtma aşısına. Şimdi milyonlarca çocuk bununla aşılanıyor.
Ukrayna krizi de eşit şekilde üretkenlik sağlayabilir. Kendi fosil yakıtlarına yaptırımlara neden olan Vladimir Putin, demokratik liderlerin bile elde edemediği bir şeyi elde etti: İlk ciddi karbon vergisini oluşturdu. Bu, AB ve ABD’nin yeşil enerjiye servet yatırmalarına neden oldu.
Inovasyon bugünkü bazı sorunları çözerken, yenilerine de sebep olacaktır. Yapay zeka çok hızlı ilerliyor. Konuyla ilgilenen birinin de dediği gibi, “Yapay zekada her hafta ya da iki haftada bir bir yenilik keşfediyoruz.” Batı için endişe duyarken, yapay zekanın en önde gelen inovasyoncularının Çinli olduğunu hatırlayalım. James Watt’ın gösterişsiz buhar makinesi bizi bugünkü iklim krizine taşımış olsa da, ileride başımıza ne geleceği hala belirsiz…
İyi mi olacak… Kötü mü olacak…
