Ankara
ABD’de 2024 başkanlık yarışında Cumhuriyetçi Partiden aday adayı olan ve yeterli desteği alamadığı için yarıştan çekilen Nikki Haley, İsrail’in kuzeyine yaptığı ziyarette top mermisinin üzerine “Bitirin onları” yazdığı için yeniden gündeme geldi.
- ABD’nin eski BM Temsilcisi Nikki Haley, İsrail’in kuzeyinde top mermisine “Bitirin onları” yazdı
- Trump’ın Cumhuriyetçi Parti’deki son rakibi Haley: Trump’a oy vereceğim
İsrail’e verdiği yoğun destekle öne çıkan Haley, 7 Ekim 2023 saldırılarının ertesi günü yaptığı Instagram paylaşımında da İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu’ya “Bitirin onları” çağrısında bulunmuştu.
Haley, 2011-2017 döneminde South Carolina Valisi olarak görev yaptığı sırada ve 2017-2018’de ABD’nin Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilciliği görevindeyken de İsrail’e koşulsuz bağlılığını ortaya koyan açıklamalarıyla gündeme geliyordu.
Vali Haley’den Filistin yanlısı BDS Hareketi’ne yasak
İsrail’e yoğun desteğiyle öne çıkan Nikki Haley, 2015’te South Carolina Valisi iken “Filistin İçin İsrail’i Boykot Girişimi” olarak bilinen Boykot, Tecrit ve Yaptırımlar (BDS) Hareketi’nin faaliyetlerini durdurmak amacıyla yasa tasarısı imzaladı.
İsrail rejimini akademik, kültürel, politik ve bir dereceye kadar ekonomik olarak izole etmeyi amaçlayan BDS Hareketi, İsrail hükümeti ve destekçileri tarafından “en büyük stratejik tehlikelerden” biri olarak görülüyor.
Haley’nin imzaladığı tasarıda doğrudan İsrail ifadesi geçmezken kamu kuruluşlarının, South Carolina’nın açık ticaret uygulaması çerçevesinde iş yapılan bir kuruluş ve şahsı boykot eden işletmelerle sözleşme imzalaması engellendi. Aynı zamanda kamu kuruluşları ileriye dönük boykot faaliyetlerinde bulunmamayı da kabul etmek zorunda kaldı.
South Carolina, Haley’nin imzasıyla ülke çapında bu tür bir tedbiri kanun olarak kabul eden ilk eyalet oldu.
Dönemin Valisi Haley, BDS’ye karşı çıkarılan bu yasadan gurur duyduğunu ve bunu imzaladığı için “ayrıcalıklı” hissettiğini söyledi.
BM’de koşulsuz İsrail desteği
Haley, ABD’nin eski BM Daimi Temsilcisi görevindeyken de BM Genel Kurul Salonu’nda “Temsilciler BDS’ye Karşı” başlığıyla düzenlenen etkinlikte, BDS hareketine karşı İsrail’in yanında mücadele etme sözü verirken ayakta alkışlandı.
Etkinlikte yaptığı konuşmada Haley, “ABD’nin İsrail’in arkasında olduğunu bilin. Artık BM’de size yardım edecek bir savaşçınız ve dostunuz olduğunu bilin.” dedi.
Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinde (BMGK) Aralık 2016’da İsrail’in işgali altındaki Filistin topraklarında yasa dışı tüm yerleşim faaliyetlerini kınayan karar tasarısı kabul edildi.
O dönem ABD’nin BM Daimi Temsilcisi olan Haley, tasarının kabul edilmesinin ardından Ocak 2017’de dönemin İsrail’in BM Daimi Temsilcisi olan Danny Danon ile telefonda görüştü.
Haley, BMGK’de geçen kınama kararı tasarısı nedeniyle Danon’dan özür dileyerek, dönemin ABD Başkanı Barack Obama hükümetinin tasarıyı veto etme kararı almamasını eleştirdi.
Bu telefon konuşmasının ardından Haley, BM Temsilciliği görevini sürdürdüğü yaklaşık 2 yıl boyunca İsrail’i savunmaya devam etti.
Haley’den BM’ye “Filistin’in tarafında olma” suçlaması
BM Genel Sekreteri Antonio Guterres’in Şubat 2017’de BM Güvenlik Konseyine eski Filistin Başbakanı Salam Fayyad’ı Libya Özel Temsilciliğine atamayı düşündüğüne ilişkin mektup göndermesinin ardından konseyde atama kararı değerlendirildi.
Yine o dönemde ABD’nin BM Daimi Temsilcisi olan Haley, Guterres’in adayı Fayyad’ı desteklemeyeceklerini bildirdi.
Guterres’in BM Güvenlik Konseyine gönderdiği mektubun “hayal kırıklığına” neden olduğunu belirten Haley, BM’yi “İsrail’e zarar verecek derecede Filistin’in tarafında olmakla” itham etti.
Ayrıca Haley, görevi sırasında hem Filistinli bir yetkilinin konuşma yaptığı BMGK oturumunu terk etti hem de bazı açıklamalarında BM’nin Filistinli sığınmacılara yardım programını “Amerikan parasının, Filistinlilerin Yahudi devletine nefretini beslemek için kullanıldığını” savundu.
Haley’nin BM Daimi Temsilciliği görev süresi boyunca İsrail’i savunması, o dönem kamuoyunda “İsrail’in artık iki temsilcisi var” yorumlarına yol açtı.
Başkanlık yarışında Yahudi bağışçıların tercihi Haley oldu
The Times of Israel gazetesinin ocak ayındaki haberine göre, 2024 ABD başkanlık seçiminin eski Cumhuriyetçi aday adayı Haley, yarıştan çekilmeden önce rakibi Donald Trump’a karşı Yahudi bağışçıların desteğinin “avantajına” sahipti.
İsminin açıklanmasını istemeyen, konu hakkında bilgi sahibi kişiler, çoğunluğu Yahudi olan Cumhuriyetçi bağışçıların Trump’a destek vermek istemediği için kendilerine “en uygun” adayı aradıklarını ifade etti. Buna göre, İsrail’e desteğiyle bilinen eski aday adayı Nikki Haley, Yahudi bağışçıların kriterlerini karşılıyordu.
Cumhuriyetçi Yahudiler Koalisyonu kuruluşunun yönetim kurulu üyesi ve Haley’nin önde gelen bağışçılarından Fred Zeidman, Haley’yi İsrail yanlısı tutumundan ötürü desteklediğini söyledi.
Forbes’un verilerine göre, Haley’yi destekleyen bağışçılar arasında Yahudi milyarderler yer alıyordu.
South Carolina’da Sih bir Hint ailenin çocuğu olarak doğan Haley, 2017’de ABD’deki “Yahudi lobi kuruluşu” Amerikan-İsrail Halkla İlişkiler Komitesi (AIPAC) konferansında yaptığı konuşmada, Hindistan ve İsrail kültürlerinin “benzediğini” savunmuştu.
Haley, “Açıkçası İsrail ve Hint kültürü arasında çok benzerlik görüyorum. Çok yakınız, ailelerimizi seviyoruz. Agresif ve inatçıyız. Savaşmaktan kaçınmayız.” diye konuşmuştu.
