ABD Başkanı Donald Trump’ın gümrük tarifeleri dünya piyasalarında sert dalgalanmalara neden oldu. Hareketli geçen bir günün ardından, Trump’ın karşılıklı gümrük tarifelerini devreye alması piyasalarda tedirginlik yarattı.
Dün Türkiye’ye göre akşam saatlerinde ABD piyasaları açılışında Dow Jones endeksi 1100 puanın üzerinde değer kaybetti ve yüzde 2,66 azalarak 41.103,63 puana geriledi. S&P 500 endeksi yüzde 3,32 azalışla 5.482,70 puana ve Nasdaq endeksi yüzde 4,5 kayıpla 16.811,42 puana indi. Trump, karşılıklı tarife oranlarını açıklarken, pay piyasalarında açılışta negatif seyir izlendi.
Kronik ticaret açıklarını bir ekonomik sorundan ziyade, ABD’nin güvenliğini tehdit eden bir ulusal acil durum olarak nitelendiren Trump, bunun ülke için büyük bir tehdit olduğunu vurguladı. Beyaz Saray’dan yapılan açıklamada da tarifelerin ticaret açığından kaynaklanan tehdidin ortadan kalktığı veya hafiflediği belirlenene kadar yürürlükte kalacağı vurgulandı.
Küresel ekonomi resesyona sürüklenebilir
ABD Hazine Bakanı Scott Bessent, ülkelerin karşılıklı tarifelere misilleme yapmamalarını tavsiye ederken, misilleme yapılmaması durumunda daha yüksek gümrük vergisi oranları uygulanmayacağını, aksi halde oranların tırmanacağını söyledi. Ticaret Bakanı Howard Lutnick de tarifeler için bir muafiyet yapılmayacağını ve gümrük vergilerine karşı ülkelerin misilleme yapmasının etkili olmayacağını düşündüğünü kaydetti.
Analistler, piyasalarda son günlerde gümrük vergilerinin beklenenden daha düşük olabileceğine dair bir inanç olduğuna işaret ederek, açıklanan oranların piyasada fiyatlandırılan gümrük vergilerinden daha yüksek olduğunu belirtti. ABD’nin önemli ticaret ortaklarına yönelik geniş gümrük vergilerinin tam kapsamlı bir ticaret savaşı korkusunu tetiklediğini söyleyen analistler, küresel ekonominin resesyona sürüklenme riskinin arttığını ifade etti.
Dolar endeksinde 2 yılın en kötü günlük seviyesi görüldü
Ülkede 10 yıl vadeli hazine tahvili faizi 15 baz puan azalışla yüzde 4,05’e geriledi. Dolar endeksi de yüzde 2’den fazla azalarak 101,68’e indi ve yaklaşık 2 yılın en kötü günlük düşüşünü kaydetti.
Makroekonomik veri tarafında, ABD’de ilk kez işsizlik maaşı başvurusunda bulunanların sayısı 29 Mart ile biten haftada 219 bine gerileyerek piyasa beklentilerinin altında gerçekleşti. Ülkenin dış ticaret açığı da şubatta aylık bazda yüzde 6,1 azalışla 122,7 milyar dolara geriledi. ABD’nin ihracatı şubatta aylık bazda yüzde 2,9 artarken, ithalatı yatay seyir kaydetti.
Apple ve Nike hisseleri sert düştü
Tarife açıklamaları sonrasında küresel tedarik zincirlerine sahip ve ithalata fazla bağımlı şirketler ile teknoloji şirketlerinin hisselerindeki düşüş dikkati çekti. Apple’ın hisseleri yaklaşık yüzde 8, Nike’ın hisseleri yüzde 10 geriledi. ABD’li teknoloji devlerinden Microsoft yaklaşık yüzde 3, Nvidia yüzde 5, Amazon ile Meta yaklaşık yüzde 7 ve Alphabet ile Tesla yaklaşık yüzde 3 olmak üzere sert kayıplarla güne başladı.
ONS altın 3.167 doları geçti
ABD’nin yeni gümrük tarifelerini açıklamasının ardından ilk 24 saatteki tepkiler şöyle gelişti:
-AB ve Çin ağır misilleme sözü verdi.
-Altının onsu 3 bin 167 doların üzerini çıktı
-Wall Street’teki stratejistler tarifelerin büyüme üzerinde aşağı, enflasyon üzerinde yukarı yönlü etkileri olmasını beklediklerini duyurdu.
-Fed’in para politikaları açısından sarsıcı bir etki olması bekleniyor.
-Bakır, alüminyum ve çinko, emtiaya olan talebi azaltacağı endişesiyle düşüşe geçti.
-Apple Inc.’dan Toyota Motor Corp. ve Nike Inc.’a kadar, uluslararası tedarik zincirlerine bağımlı küresel şirketlerin hisseleri değer kaybetti.
-ABD’lilerin yüzde 58’i Trump’ın açıkladığı tarifelerin ekonomiye zarar vereceğine inanıyor.
-Dolara karşı güçlü bir performans sergileyen euro, 1,1146 seviyesine kadar ulaştı.
-Asya, Avrupa ve Amerika borsalarında sert düşüşler yaşandı.
Borsa İstanbul sert dalgalandı dolar paralel seyretti
Yeni gümrük tarifeleri dolar üzerindeki baskıyı artırdı. Türkiye’de de bunun etkileri hissedildi. Borsa İstanbul endeksi açılışta 9.600 puanın üzerine kadar çıktı. Gün içinde açıklanan veriler ve Trump tarifelerinin etkisiyle 9.487 puan seviyelerine kadar düştü. Altın vadeli işlemlerinde de sert dalgalanmalar görüldü. Dolar ise TL karşısında paralel bir seyir izledi. 37.90 lira seviyesinde seyrine Türkiye piyasalarında kapanışa kadar devam etti.
“Rekabet avantajı sağlar”
OSD Başkanı Cengiz Eroldu Türkiye’ye baz seviyede ilave gümrük vergisinin uygulanacak olmasının, daha yüksek seviyede uygulanacak ülkelere nazaran ABD’ye ihracatta bir rekabet avantajı sağlayacağını kaydetti. Eroldu, “Bu oranlar otomotiv üretiminde kullanılan bazı parçalar için geçerli olacak olup, bir kısım tedarik sanayi açısından göreceli bir avantaj oluşması beklenebilir” ifadelerini kullandı. Eroldu, “Alınan kararlar ile oluşturulan koruma duvarları ABD otomotiv sanayinin rekabetçiliğini olumsuz etkileyecektir” diye konuştu.
“Hem risk hem fırsat var”
TAYSAD Başkanı Yakup Birinci, Çin ve AB ülkelerine yönelik uygulanacak daha yüksek vergi oranları ile karşılaştırıldığında Türk üreticilere göreceli bir rekabet avantajı sunacağını bildirdi. Birinci, “Bu durum kısa vadede ABD pazarındaki konumumuzu korumamıza katkı sağlayabilecektir” dedi Türkiye açısından bu tarifelerin hem riskler hem de fırsatlar içerdiğini dile getiren Birinci, “Bu yeni dönemde önemli avantajlar sağlayabiliriz” açıklaması yaptı.
Brent petrol sert çakıldı
ABD’nin ikinci baharı olan Donald Trump’ın tarifeleri petrol fiyatlarını da sert vurdu. Mart sonunda 75 dolar seviyelerine kadar çıkan brent petrol gümrük tarifelerinin yayınlanmasıyla birlikte, yönünü aşağı doğru çevirdi. İlk etapta Türkiye’ye göre gece saatlerinde ilk tepki 72 dolar oldu. Sonrasında gün içinde düşüş 70 doların altını görerek, 69.8 seviyeleri görüldü. Böylece brent petrol 31 Mart’tan bu yana yüzde 8 düştü.
Aynı dönemde Batı Teksas türü (WTI) ham petrolün varili 31 Mart’ta 71.7 dolardan alıcı buluyordu. Dün ise 66 dolar seviyelerinde seyretti. Fiyatlardaki düşüşte, artan talep endişeleri etkili oldu. ABD’nin tarife adımları sonrasında birçok ülkenin misilleme yapacağını öngören uzmanlar, bu durumun piyasalarda, ekonomik büyümeyi yavaşlatacak ve petrol talebini sınırlayacak küresel bir ticaret savaşını tetikleyebileceği endişelerini artırdığını kaydetti.
“Türkiye Asyalı firmalar için yatırım üssü olabilir”
Türk iş dünyası, Trump’ın açıkladığı vergilerin avantaj olacağını ifade ediyor. Dış Ekonomik İlişkiler Kurulu (DEİK) Başkanı Nail Olpak, ABD’nin Türkiye’ye uygulayacağı ek tarifenin yüzde 10’luk genel vergi ile sınırlı kalmasını önemsediklerini belirterek, “Ülkemize uygulanacak yüzde 10 gümrük vergisini diğer ülkelere kıyasla bir avantaja dönüştürerek, doğru stratejiyle küresel ticaret rekabetinde bir adım öne geçebiliriz” dedi.
En fazla ihracat gerçekleştirdikleri AB başta olmak üzere küresel ticaretteki rakiplerinin mevcut ticaret ve yatırım ilişkilerinde pozisyonlarını değiştirebileceğini kaydeden Olpak, şöyle devam etti: “Türk iş dünyası olarak her zaman olduğu gibi riskleri iyi okuyarak bu sürecin fırsatlarına odaklanmalıyız. Örneğin, yüksek tarifeye maruz kalan Asyalı firmalar için Türkiye bir yatırım üssü olabilir ve onlar daha düşük tarife ile ABD pazarına erişim sağlayabilirler. Türkiye’nin Avrupa ile olan mevcut ekonomik ortaklığı da güncellenen bir gümrük birliği ile daha üst seviyeye çıkarılabilir” diye konuştu.
Pelister: Türkiye kaostan avantaj sağlayabilir
İKMİB Yönetim Kurulu Başkanı Adil Pelister, yeni tarifelerin Türkiye için başta demir çelik olmak üzere, otomotiv, kimya ve tekstil sektörlerinde olumsuz etkilerini olabileceğini kaydetti. ABD’nin yeni küresel ticaret savaşı atağının kaos gibi görünse de Türkiye’nin bu kaostan avantaj elde edebileceğini kaydeden Pelister, “Kısa ve orta vadede hammadde üretim maliyetlerimizin olumsuz etkileyebileceğini öngörmüyoruz.
Aksine orta ve uzun vadede doların değerinin aşağıya düşmesi yanı sıra euronun yukarı çıkması muhtemel olabilir. Bununla birlikte yeni küresel ticaret savaşları Türkiye için bir fırsat olabilir. AB ile Gümrük Birliği’nin güncellenmesi ve vize serbestisinin sağlanması ayrıca yeni Serbest Ticaret Anlaşmaları yapılması mümkün olursa sektörümüz ve ülkemiz açısından olumlu yönde çok ciddi katkılara sebep olabilecektir” dedi.
