Birol BOZKURT
Önceki aylarda baz etkisi ile gerileyen enflasyon son yapılan vergi artışlarıyla yeniden yükselişe geçecek. Ekonomistler temmuz ayında çift haneli enflasyonun sürpriz olmayacağını söylüyor. Akaryakıttan alınan ÖTV’de yapılan artış pompa fiyatlarını yüzde 20’inin üzerinde artırırken ekonomistler dolaylı etkilerle birlikte Temmuz ve Ağustos aylarında TÜFE’de sert yükseliş bekliyor. Özellikle temmuz ayında yüz yılın en yüksek enflasyonu bekleniyor.
Vergi artışları peş peşe geldi
Yeni ekonomi yönetimi seçimlerden önce uygulanan ekonomi politikalarının ve deprem kaynaklı artan maliyetlerin etkisini azaltmak ve bütçe disiplinini sağlamak adına üst üste vergi artışlarına gidiyor. Son açıklanan akaryakıttaki 5 liralık ÖTV zammı ve doğalgaz faturalarındaki ÖTV’nin artırılması kararının etkisiyle temmuz ayında enflasyonun çift haneye yaklaşabileceğini söyleyen ekonomistler yılsonunda enflasyonun yüzde 60’ın üzerine çıkabileceği uyarısı yapıyor.
Merkez’in faizi %20’ye çıkarması bekleniyor
Enflasyonla talebi baskılayarak mücadele etmeye çalışan hükümete Merkez Bankası’nın faiz artışıyla destek vermesi bekleniyor. Merkez Bankası, Para Politikası Kurulu faiz kararını 20 Temmuz Perşembe günü açıklayacak. Banka bir önceki toplantıda politika faizini 650 baz puan artışla yüzde 15 seviyesine yükseltmişti.
Ekonomistler faizin bu toplantıda 500 baz puan artırılarak yüzde 20’ye çekileceğini tahmin ediyor. Türkiye’nin geçen yıl yaşadığı enflasyon şokunun bir benzerinin yaşanabileceğine dikkat çeken ekonomistler, geçen yıldan farklı olarak bu sefer krediye erişim sorunun da etkisiyle hem şirketleri hem de vatandaşı daha zor günlerin beklediğini söylüyor.
“Sabit gelirliler enflasyon korkusu yaşıyor”
Alınan kararların sabit gelirlilerde enflasyon korkusu yarattığını söyleyen Ekonomist Dr. Murad Kayacan, “Gerek harçlar ve gerekse her türlü vergideki artışlar ile petrol fiyatları ile temel gıda kalemlerindeki fiyat artışları özellikle emekliler ve toplumun diğer sabit gelirleri nezdinde ciddi bir enflasyon korkusu yaratarak, TL ye güveni de tekrar kırmış durumda. Bir önceki aya göre değişim oranı Mayıs ayında yüzde 0.04 olan TÜFE, Ocak ayındaki yüzde 6.65’in de üzerine çıkacak gibi görünüyor.
ÜFE/TÜFE makasının daha da açılması kaçınılmaz gözüküyor tabi eğer kurdaki oynama net bir şekilde durmazsa. 12 aylık ortalamalara göre değişim oranının ise Ocak ayındaki %72yi yakalaması da diğer bir beklenti. Bu noktada tüm gözler TCMB faiz artışında olacak. Burada açıklanacak rakam hükumetin gerçekten enflasyonla mücadele etmede samimi olup olmadığının son sınavı olacak” diye konuştu.
“Borsada enflasyon rallisi sürecek”
Vergi artışları üstüne dövizin tırmanması ve faiz artırımının dünyadaki kadar hızlı yapılmaması enflasyon hesaplarını bozduğunu söyleyen İstanbul Portföy Yönetici Ortağı Tufan Deriner, “Ekonominin en önemli problemi olan enflasyonun 2023 de 55’ler sevisinde oluşmasını bekliyorum. Son dönemde TL bazında borsanın rekor üstüne rekor kırması da enflasyonist bir ortamda olmamızdan kaynaklanıyor.
Dolayısıyla borsayı yukarı götüren en önemli sebep enflasyon diyebilirim. Borsa enflasyon bazında rallisine devam edecek ama bu süreç uzarsa bilançolarda bozulma başlayabilir dikkatli olmak lazım. Sektör olarak perakendeyi en başa koyabiliriz. Ulaştırma sektörü ve gıda şirketleri de önümüzdeki dönemde öne çıkan sektörler olacak. Bankacılık da son bir haftada farkı biraz kapatmış olsa da hala çok ucuz” dedi.
Vergi gelirleri bu yıl 100 milyar TL artacak
Reuters’in haberine göre ÖTV’deki artış sonucu, üç ekonomistin hesaplamasına göre bütçede vergi gelirlerinin aylık 20 milyar lira, yılın geri kalanında yaklaşık 100 milyar lira, gelecek yıl 250 milyar lira artacağı tahmin ediliyor.
Bir bankanın hazine müdürü, “Bütçe için hesaplamalarımız deprem sonrası mali disiplini sağlayacak adımların büyük ölçüde atıldığı yönünde” dedi. Aynı bankacı seçim öncesi bütçeye sadece harcama artırıcı adımlar atıldığını bu adımlarla deprem sonrası 2024 için bütçe disiplinin yatırımcıların soru işareti olmaktan çıkarılmasının amaçlandığını söyledi.
Prof.Dr. Hakan Kara: “1997’de kırılan rekor rahat geçilir”
Merkez Bankası’nın eski başekonomisti Ali Hakan Kara, sosyal medya paylaşımında, ağustos başında açıklanacak temmuz enflasyonu için “Son 100 yılın en yüksek aylık Temmuz enflasyonlarından birini göreceğiz. Temmuz rekoru %6,2 ile 1997’de görünüyor.
Rahat geçilir diye tahmin ediyorum. Akaryakıt zamlarının Temmuz ve Ağustos’ta TÜFE enflasyonunu toplamda 2 puan civarında artıracağın değerlendiriyorum. Dolaylı yansımalarla birlikte yılsonuna kadar birikimli etki 5 puana ulaşabilir. Benzin fiyatının geldiği düzey, kişi başı geliri bize yakın ülkelerle uyumlu görünüyor. Vergi ayarlamalar fiyatların yükseldiği bir döneme denk gelmesi beklenti yönetimi açısından iyi olmadı” dedi.
Mahfi Eğilmez: “Enflasyonda hızlı bir artış olacak”
Eski Hazine Müsteşarı Mahfi Eğilmez, kişisel blog sayfasında vergi artışlarının enflasyona etkisini değerlendirdi. Eğilmez, “Benzin ve motorine gelen yüzde 30 dolayındaki zamlardan sonra bu satışlar devam eder mi? Yaptığımız analize göre bu satışların hızla düşmesi gerekiyor. Ama bu dediğimiz normal ekonomiler için geçerli.
Türkiye, bir süredir normal ekonomi tanımına uygun bir ekonomi değil. Faizler, gerçek enflasyonun çok altında (negatif) olduğu için insanlar tasarruf etmek yerine ellerine geçen parayı kendi açılarından yatırım olarak gördükleri alanlara harcıyorlar. Baz etkisiyle düşüş eğiliminde bulunan enflasyon yeniden hızlı bir artış eğilimine girecek” dedi.
