ABD’de düşük maliyetli havayolları için tablo karamsar mı? Düşük fiyatla hizmet sunan hava yolu şirketleri on yıllardır yolculara basit, ucuz uçuş sunuyor. Fakat maliyetler arttıkça ve yolcular konforlu koltuklar ve ferah ‘upgrade’leri tercih ettikçe bu derme çatma iş modeli aşınmaya başladı.
Bu hafta başında Spirit Airlines, Frontier’in 2,16 milyar dolarlık satın alma teklifini bir kez daha geri çevirdi.
Frontier’in 2022’de 2,9 milyar dolar nakit ve hisse senedi karşılığında yaptığı ilk devralma teklifi, rakibi JetBlue‘nun 3,8 milyar dolarlık teklifiyle engellenmişti.
Spirit, federal bir yargıcın JetBlue ile birleşmesini engellemek için Adalet Bakanlığı’nın yanında yer almasının ardından kasım ayında iflas başvurusunda bulundu.
Düşük maliyetli hava yolu şirketleri nasıl çalışıyor?
Düşük maliyetli havayolu modeli, yurt içi ve ABD’ye yakın destinasyonlara geleneksel havayollarından daha ucuz koltuklar sunarken, ekstra bagaj, koltuk seçimi ve atıştırmalıklar veya içecekler gibi kalemler için ücret talep ederek çalışıyor.
Havayolları genellikle daha düşük iniş ücretlerine sahip ikincil havaalanlarını kullanıyor.
Fakat iç hatlarda geleneksel taşıyıcıların artan rekabeti ile yükselen işçilik ve bakım maliyetleri arasında düşük maliyetli model yavaş yavaş çözülmeye başladı.
Örneğin, geçen yıl aktivist yatırımcıların baskısıyla Southwest, gelirlerini artırmaya yönelik yeni bir strateji kapsamında on yıllardır sürdürdüğü açık koltuk uygulamasına son vereceğini duyurdu.
Öte yandan Frontier, ocak ayında, 2025’in sonlarından itibaren koltuk yükseltme ve birinci sınıf koltuk sunmaya başlayacağını da duyurdu.
Boyd Group International Başkanı, havacılık danışmanı Mike Boyd, Yahoo Finance’e verdiği demeçte, “Ultra düşük maliyetli model ortadan kalktı çünkü ultra düşük maliyetleri yok” dedi. Boyd’a göre; “bu model buharlaşıyor.”
Geçen ayın sonlarında Southwest CEO’su Bob Jordan, havayolu şirketinin “özellikle piyasa kaynaklı ücret oranları, havaalanı maliyetleri ve sağlık hizmetlerinde normalin üzerinde birim maliyet enflasyonu yaşadığını” söyledi.
Jordan, geçen çeyrekte şirketin Yatırımcı Günü’nde açıklanan 2027 yılı için 500 milyon dolarlık maliyet azaltma hedefine atıfta bulunarak, “Maliyetleri düşürme konusunda acımasız olacağız” dedi.
Hisse fiyatlarını da etkiledi
Maliyet sıkıntıları hisse senedi fiyatlarına da yansıdı: Ultra düşük maliyetli taşıyıcılar, çoğunlukla daha geniş havayolu pazarının altında performans gösterdi.
Örneğin son 12 ayda United Airlines hisseleri yüzde 140’tan fazla artarken, Delta yüzde 60 ve American yüzde 7 değer kazandı.
Düşük maliyetli taşıyıcılar arasında Frontier yaklaşık yüzde 15 yükseldi, JetBlue yüzde 5 ve Southwest yüzde 10 düşüş gösterdi.
