Girişim sermayesi fonlarına kaynak aktarımını düzenleyen Bireysel Katılım Sermayesi (BKS) Sistemi’ne ilişkin mevzuat Haziran 2012’de çıkarıldı. Uygulama yönetmeliğinin Şubat 2013’te yürürlüğe girmesiyle sistem faaliyete geçti. Buradaki ilk yatırım ise Haziran 2013’te gerçekleştirildi.
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın verilerine göre, söz konusu tarihten bu yana toplam 734 melek yatırımcı lisansı düzenlendi. Bunlardan 349’u aktif durumda bulunuyor.
Yıllar itibarıyla incelendiğinde 2018 yılından itibaren lisansların arttığı görüldü. Geçen yıl 131, bu yıl da nisan sonuna kadar 42 bireysel katılım sermayesine lisans verilmesi, son dönemde büyük gelişim gösteren start-up girişimlere ilginin arttığını ve daha fazla sermayenin bu şirketlere akacağını gösterdi.
Yatırım yapılan şirketlerin yüzde 36’sı 10’dan fazla ortaklı
Türkiye’de melek yatırım ağlarıyla ilk yatırımın gerçekleştirildiği 2013 yılından bugüne kadar başlangıç veya büyüme aşamasındaki 50 yatırım için 158 bireysel katılım sermayesi, 21,4 milyon lira sermaye aktardı.
Yıllar itibarıyla değerlendirildiğinde, son dönemde yatırım miktarında da artış görüldü. 2020 yılında 5 yatırım için 6 melek yatırımcı toplam 2,6 milyon lira sermaye aktarırken 2021 yılında 37 büyük yatırımcı, 9 girişime 6,2 milyon liralık yatırım gerçekleştirdi.
Lisanslı melek yatırımcılar tarafından yapılan yatırımların çoğunluğunda işletmenin 5 ortaktan az olduğu görüldü. Yatırımlardan yüzde 36’sı 10’dan fazla ortağı bulunan şirketlere gerçekleştirildi.
Söz konusu şirketlerin çalışan sayılarının ise çok düşük olduğu tespit edildi. Yatırım yapılan girişimlerin yüzde 58’inin 5’ten az, yüzde 35’inin 5-10, sadece yüzde 7’sinin 10’dan fazla çalışanının olduğu kayıtlara geçti.
Vergi teşvikinden yararlanıyor
Girişim sermayesi fonlarına kaynak aktaran melek yatırımcılar Gelir Vergisi Kanunu kapsamında vergi desteğinden yararlanıyor. Vergi Usul Kanunu’nun değerlemeye ait hükümlerine göre, melek yatırımcılar hesapladıkları hisse tutarlarının yüzde 75’ini yıllık beyannamelerine konu kazanç ve iratlarından indirebiliyor.
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) ile Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) tarafından belirlenen araştırma, geliştirme ve yenilikçilik programları kapsamında, vergi desteği için başvurulan tarihten itibaren projesi son 5 yıl içinde desteklenmiş kurumlara iştirak sağlayan melek yatırımcılar için bu oran yüzde 100 olarak uygulanıyor. Yıllık indirim tutarı 1 milyon lirayı aşamıyor.
Destekten yararlanan yatırımcıların girişim şirketlerine ait iştirak hisselerini en az 2 yıl elde tutmaları gerekiyor.
Yatırımcının girişim şirketine koyduğu sermayenin indirimden yararlanabilmesi için her bir girişim şirketinde iktisap edilen şirket hisselerinin bedeli 20 bin liradan az ve yıllık bazda bir milyon liradan fazla olamıyor ancak bireysel katılım yatırımcısı tarafından farklı girişim şirketlerine yapılacak yatırımların toplamı bu tutarı aşabiliyor.
