Acı, gözyaşı ve büyük kahramanlıklarla kazanılan zaferde bir yanda cephede tarih yazan askerler, bir yanda yazılan tarihe canlarını, yüreklerini adamış cephe gerisinde mücadele veren kadınlar.
Birinci Dünya Savaşı’nın özellikle Çanakkale Cephesi’nde, cephe gerisinde pek çok iş kolunda kadınlara ihtiyaç duyuldu.
Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Öğretim Üyesi Dr. Mithat Atabay, kadınların zaferdeki payını anlattı.
“Maliyede, PTT’de, belediye hizmetlerinde önemli işlevler yaptılar. Ayrıca yine kadınlar özellikle savaşın ilerleyen dönemlerinde kurulan amele taburlarıyla birlikte yol yapımı köprülerin tamiri gibi hususlarda da görev yaptıklarını görüyoruz.”
Kadınlar en çok sağlık alanında destek oldu.
“Bugünkü Kızılay o zaman Hilal-i Ahmer Cemiyeti. Onların açtığı kurslar vasıtasıyla hasta bakıcılar yetiştirildi. Ve bu hasta bakıcılar hastanelerde ve sargı yerlerinde hizmet verdiler.”
Türk ordusuna destek verirken görev başında hayatını kaybetti
Kadınlar hem İstanbul’da hem de savaş alanında kurulan Sahra Hastaneleri’nde büyük destek verdi. Onlardan biri de Atatürk’ün de özel hekimliğini yapmış tabip binbaşı Ragıp Bey’in eşi Anna Schwarz’tı.
Aslen Avusturyalı olan anna Schwarz, Kara Muharebeleri sırasında Yalova köyünde kurulan sahra hastanesinde gönüllü ordu hemşiresi olarak göreve başladı. 17 aralık 1915 tarihinde İngilizlerin saldırısı sonucunda düşen top mermisi sebebiyle görevi başındayken hayatını kaybetti. Canhıraş bir biçimde pek çok askerin hayatını kurtaran Schwarz’ın ölümü Doktor Ragıp Bey’i derinden sarstı
Örgütlenen kadınların yaptığı propagandalar halkın kenetlenmesini sağladı.
Edebiyat en etkili silahtı.
“Mesela şair Nigar Hanım, Ahmet Rıza Bey’in kız kardeşi Selma Rıza Hanım. Bunlar özellikle yazdıkları şiirlerde Türk’ün kahramanlıklarını ön plana çıkartan mesela Halide Adıvar’ın yazdığı bir hikayede Çanakkale Savaşı’nı özellikle Süleyman Paşa ve Namık Kemal’le özdeşleştirerek vatan savunmasının ne kadar kutsal bir şey olduğunu ifade eden bir yazar olarak karşımıza çıkıyor“
Hilal-i Ahmer’de de aktif görev aldılar
Kadınlar, savaş boyunca Hilal-i Ahmer Cemiyeti’nde aktif görev yaptılar.
“Kızılay’ın hanımlar heyetinin genel sekterliğini yapan Selma Rıza Hanım, beş yıl bu görevi yapmıştı. Bunun haricinde Enver Paşa’nın eşi de ön plana çıkmış ve kadınların özellikle savaş sırasında gelir elde etmelerini sağlamak için İslam Kadınları Çalıştırma Cemiyeti kurdu.”
Katkıda bulunmak isteyen kadınlar İstanbul sokaklarında çiçek bile sattı. Atılan her adım, cepheye katkı sunmak içindi..
“Müdafaa-i Milliye Cemiyeti’nin bastırdığı cihadiye yüzükleri vasıtasıyla da bunlar satılarak para kazanıldı ve bu elde edilen paralar vasıtasıyla özellikle cephe gerisinde bulunan ailelere yardımlar yapıldı.“
Anadolu kadını Çanakkale Zaferi’nde işte böyle tarih yazdı. Zaferi getiren gücü ve inancı, o kahraman kadınlar pekiştirdi.
