Rusya’nın Ukrayna ile savaşı çok hızlı bir şekilde ekonomiye sıçrayıp ruble üzerinde baskı yaratınca tüm gözler merkez bankasının alacağı önlemlere çevrildi. Elvira Nabiullina’nın başkanlığında şok bir faiz artışı kararı alan Rusya Merkez Bankası, sermaye kontrollerine yönelik adımlarıyla da ülke varlıklarındaki yangını önlemeye çalıştı. Putin ile yaklaşık 20 yıl yakın bir çalışma ilişkisi bulunan Nabiullina’nın Ukrayna’ya saldırı kararından sonra istifasını sunduğu dile getirilirken, Putin savaşın ortasında yeniden merkez bankası başkanlığına aday gösterdi. Sovyetlerden bu yana ekonomide aktif görev alan ve küresel merkez bankacılığında öne çıkan figürlerden biri olan Nabiullina son günlerdeki performansıyla dikkatleri iyiden iyiye üzerine topladı.
Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, uzun zamandır hazırlandığı Ukrayna işgali için ilk emri verdiğinde neredeyse 20 yıldır yakın çevresinde olan bir ismin istifa mektubunu görmeyi ummuyordu.
Putin hemen bu istifa talebini geri çevirse de Rusya Merkez Bankası Başkanı Elvira Nabiullina, Putin’in yakın çevresinde Anatoly Chubais gibi bu cesareti gösteren sayılı isimlerden biri oldu.
Savaş süresince dirayetli bir şekilde aldığı tek karar bu olmadı. Ülkesinin Ukrayna’ya açtığı savaş çok hızlı bir şekilde ekonomiye sıçrayıp ruble başta olmak üzere Rus varlıklarında kasırga yaratınca o da şok bir faiz artışıyla buna karşılık verdi. Ülke ekonomisi tüm dünyanın yaptırımlarıyla karşı karşıya kalırken, ekonomik aktivite üzerinde baskı yaratır mı diye düşünmeden rubleyi savunmak adına olağanüstü bir toplantıyla 10,5 puanlık faiz artışıyla faizi 20 yılın zirvesine çıkardı.
Kısa faiz kararında 2024 için yüzde 4’lük enflasyon hedefi vurgulandı. Alışılageldiği üzere bu sefer Nabiullina basın toplantısı düzenlemedi.
Faiz kararıyla birlikte başkan çok uzun zamandır inşa ettiği serbest piyasa ekonomisi yanlısı yaklaşımına rağmen sermaye kontrollerini hızlıca devreye aldı.
Bloomberg’e konuşan dört kaynak istifa konusunu gündeme getirirken, o bu konuda herhangi bir yorum yapmadı. Merkez Bankası’ndan yapılan resmi açıklamada haberin gerçeği yansıtmadığı ifade edildi, fakat detay verilmedi.
58 yaşındaki isim tüm bu kargaşanın ortasında Putin tarafından yeniden aday gösterildi. Ne de olsa o Putin’in ekonomideki beyin takımının önemli isimlerinden biriydi.
Daha önce dünyanın en güçlü merkez bankası yöneticileri arasında gösterilen Nabiullina tüm bu yaşananlardan sonra yeniden ekonomi basınının manşetlerine çıktı.
Savaşa 643 milyar dolarlık rezervle giren fakat rezervlere erişimi kısıtlanan bir merkez bankacı olarak içinde bulunduğu durumda ne kararlar alacağı merakla beklendi.
Aldığı kararların etkisi kendini göstermeye başlarken, savunduğu ruble de savaşın başlamasından yaklaşık bir ay sonra savaş öncesindeki seviyelerine geri döndü. Savaşın çıkmasıyla Bloomberg’e konuşan yorumculardan biri olan Science Po Paris Öğretim Üyesi Sergei Guriev, “Merkez Bankası için artık eski politikalara dönüş umudu kalmadı” derken, rubledeki geri dönüşün sağladığı alanla Nabuillina yine olağanüstü bir toplantıyla yaptığı 10,50 puanlık faiz artışının 3 puanını geri aldı ve politika faizini yüzde 17’ye düşürdü.
Birçok yorumcu onun bu süreçte proaktif bir para politikası izlediğine, para politikasının tüm araçlarını limitlerini zorlayarak kullandığı konusunda hemfikir kaldı. Peki bu aktif politikaların arkasında nasıl bir profil var? Tarihin en güçlü yaptırım testinden geçen bir merkez bankacı nasıl bir geçmişe sahip?
Sovyetlerde başlayan kariyer
Rusya’nın yönetici kadrosundaki birçok isimin olduğu Nabiullina’nın kariyeri de Sovyetler döneminde başladı.
1963’de Başkurtistan bölgesindeki Ufa’da Tatar kökenli bir ailenin çoçuğu olarak dünyaya gelen Nabiullina Moskova Devlet Üniversitesi’ni bitirdikten sonra 1991 ve 1994 yılları arasında Sovyetler Birliği Bilim ve Sanayi Birliği’nde görev yaptı.
1994 yılında Ekonomik Kalkınma Bakanlığı’na geçen Nabiullina burada bakan yardımcılığına kadar yükseldi. Bir süre Sberbank’ın şu anki mevcut CEO’su Herman Gref’in düşünce kuruluşunda görev yapan Nabiullina sonrasında yine aktif görevlere döndü.
O ana kadar kariyerindeki en yüksek mevkiye Vladimir Putin tarafından getirildi. Nabiullina, 2007’de Gref’in yerine Ekonomik Kalkınma ve Ticaret Bakanlığı görevine atandı. 2012’ye kadar bu görevinde kalan Nabiullina, 2012’de Putin’in üçüncü kez başkanlığa seçilmesinin ardından Kremlin’e geri dönmesini savunan 6 kıdemli hükümet görevlisinden biri oldu.
Putin’in ekonomideki beyin takımında olan Nabiullina bu kez siyaseten de Putin’i destekleyen figürler arasında yer aldı. Bu sürecin ardından 2012-2013 yılları arasında Putin’in ekonomik ilişkiler danışmanı oldu.
2013’te başlayan merkez bankası macerası
2013’e gelindiğinde kariyeri için dönüm noktası olan Rusya Merkez Bankası başkanlığı görevine getirildi. Bu göreve gelen ikinci kadın unvanını alan Nabiullina görev döneminde istikrara büyük önem verdi. Göreve geldiğinin ilk yılında Rusya ile Ukrayna arasında Kırım krizi patladı. Burada yine rubleyi savunmayı öne aldı.
Rublenin değer kaybetmesini önlemek adına faizleri artıran, kur rejimini serbestleştiren ve enflasyonu kontrol altında tutmaya çalışan bir performans sergiledi. Böylelikle finansal sisteme istikrar kazandırmaya ve yabancı yatırımcı güvenini tesis etmeye çalıştı.
Tüm bunların ardından Euromoney tarafından 2015’te yılın merkez bankası başkanı seçildi. 2017 yılında da The Banker dergisi Avrupa’da yılın merkez bankası başkanı ödülüne layık gördü.
2019’da Forbes tarafından hazırlanan dünyanın en güçlü kadınları listesinde 53. sırada kendine yer buldu.
2014 yılında attığı adımlar sonraki yıllarda Rusya’nın enflasyon rakamlarında istikrarlı bir seyir yarattı. Kırım krizinin etkileriyle 2015’te ülkede yıllık enflasyon çift hanelerde gezinirken, 2016 yılında görülen baz etkisinin kalkmasıyla 2017 ve 2018 yılında düşük tek haneli seviyeler kaydedildi. Yıllık enflasyon 2018’in Ocak ayında yüzde 2’ye kadar geriledi.
2014 sonunda yüzde 17’ye çıkardığı politika faizini de kademeli olarak indirdi ve 2020’de salgınla mücadele döneminde yüzde 4,25’e kadar çekti.
