Nurdoğan Arslan ERGÜN- Kenan SERTALP
Türkiye, eylül ayında ihracatta rekor kırdı. Eylül ayı ihracat rakamları Ticaret Bakanı Ömer Bolat ve Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe’nin katılımıyla Bursa’da Uludağ İhracatçı Birlikleri’nde açıklandı.
Ana ihracat pazar konumundaki Avrupa’da son 1 yılda yaşanan talep yavaşlamasına rağmen Türkiye, geçen ay yüzde 0,3’lük artışla 22,6 milyar dolar ihracata imza attı. Bu rakam Cumhuriyet tarihinin en yüksek eylül ayı ihracatı olarak kayıtlara geçti. Bu yılın ocak-eylül döneminde ihracat ise yüzde 0,3 oranında azalışla 187 milyar 464 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Dış ticaret açığı yüzde 48 düştü
Geçen ay ithalat yüzde 14,1 oranında geriledi ve 27 milyar 658 milyon dolara düştü. Böylece Türkiye’nin dış ticaret açığı eylülde, yıllık yüzde 48,1 azalışla 5 milyar dolara geriledi. 2023 yılı ocak-eylül döneminde ithalat ise yüzde 1,3 oranında artışla 274 milyar 755 milyon dolar olarak gerçekleşti. İlk 9 aylık dış ticaret açığı ise 87,3 milyar dolar oldu.
Son 12 aylık dönemde geçen yılın aynı dönemine göre; ihracat, yüzde 0,4 oranında artarak 253 milyar 535 milyon dolar, ithalat, yüzde 5,1 oranında artarak 367 milyar 224 milyon dolar, En çok ihracat yapan sektörler sıralamasında kimyevi maddeler ilk sırada yer aldı. Kimyevi maddeler sektörü eylülde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 3,1’lik düşüşle 2 milyar 846 milyon dolar ihracata imza attı. Kimyevi maddeleri yüzde 2,6 artış ve 2 milyar 822 milyon dolarla otomotiv takip etti.
Böylece bu yılın ocak-ağustos döneminde en fazla ihracat yapan sektör sıralamasında ilk sırada yer alan otomotiv sektörü eylül ayında zirveyi kimyevi maddeleri bıraktı. İstanbul Kimyevi Maddeler ve Mamulleri İhracatçıları Birliği (İKMİB) Başkanı Adil Pelister, sektörün 9 aylık ihracatının 22 milyar dolara ulaştığını, yılsonu hedeflerinin 30 milyar doları aşmak olduğunu söyledi.
Pariteden ihracata 2,9 miyar dolar katkı
Geçen ay 31 il ihracatını artırırken, en çok ihracat yapan ilk 5 il İstanbul, Kocaeli, Bursa, İzmir ve Ankara oldu. Eylülde 1.484 firma ilk kez ihracat gerçekleştirdi. Yeni firmalarımızın ihracata katkısı 128 milyon dolara geldi. Geçen ay ortalama birim ihracat değeri ise 1,42 dolara yükseldi. İhracatta parite etkisi eylül ayında 706 milyon dolar, nisan-eylül döneminde ise 2 milyar 897 milyon dolar oldu.
Eylülde en fazla ihracat yapılan ülke 1 milyar 913 milyon dolarla Almanya oldu. Bu ülkenin ardından 1 milyar 201 milyon dolarla ABD ve 1 milyar 197 milyon dolarla Irak geldi. İhracatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ihracat içindeki payı yüzde 47,2 olarak kaydedildi.
OVP hedefine 66,7 milyar dolar kaldı
İthalatta en çok paya sahip ilk 10 ülkenin toplam ithalat içindeki payı yüzde 57,7 olarak kayıtlara geçti.Söz konusu ayda en fazla ithalat yapılan ülke grupları, 7 milyar 986 milyon dolarla Avrupa Birliği, 7 milyar 534 milyon dolarla Asya ülkeleri ve 4 milyar 946 milyon dolarla diğer Avrupa ülkeleri olarak hesaplandı.
Orta Vadeli Programa göre, yıl sonu için ihracat hedefi 254,2 milyar dolar. İlk 9 ayda gerçekleştirilen ihracat 187,5 milyar dolar oldu. Bu durumda kalan 3 ayda, yani ekim kasım ve aralık döneminde Türkiye ihracatta OVP hedefine ulaşabilmesi için 66,7 milyar dolarlık ihracata imza atması gerekiyor. Bir başka değişle Türkiye aylık ortalama 22,23 milyar dolar ihracat yapacak.
TL ile ihracatta yüzde 141 oranında artış yaşandı
Ekim ayı ihracat rakamlarını Derneği (ASKON) Genel Başkanı Orhan Aydın, gelişmiş ekonomilerde kapanma ve resesyonların konuşulduğu bu oltamda Cumhuriyet rekorunun kırılarak ekim ayında 22 milyar 670 milyon dolar ihracatın gerçekleştirilmesini büyük bir başarı olarak değerlendirdi. Aydın ayrıca, dış ticaret açığının 5 milyar dolara gerilemesinin de sürdürülebilir bir büyümeye işaret ettiğini belirtti.
“Enerjiye olan bağımlılığımızın azaltılmasıyla bambaşka bir Türkiye’yi konuşacağımız aşikardır” açıklaması yapan Aydın, şunları ifade etti: “Dünyanın gelişmiş ekonomilerinden ABD kapanmayı konuşuyor, Almanya resesyon altında. Buna rağmen üç defa üst üste ihracatımız yükseliyor. İthalatımız da gerileme görmekle birlikte, Yüzde 141, TL ile ihracatın artış sağlaması ayrı bir memnuniyet vermektedir.”
“1 milyar $ kredi aldık, reeskont ihracatçının elini rahatlattı”
TİM Başkanı Mustafa Gültepe, Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda ihracatçı birlikleriyle 9 ayda 62 ülkeye 118 ticaret heyeti düzenlendiklerini, yılsonuna kadar 170 ticaret heyetine ulaşacaklarını söyledi.
Gültepe, TİM’in kamu ve özel 11 bankayla ağustosta imzaladığı protokolü hatırlatarak, “Bankalarımızın oluşturduğu kredi paketinden bir ayda 3 bin 500’den fazla firmamız yararlandı. Firmalarımız bu süre içinde 4,2 milyar lira, 788 milyon dolar ve 116 milyon euro kredi kullandı.
Böylece bir ayda kullanılan kredi hacmi 1 milyar doları geçti. Ayrıca reeskont kredilerinde günlük limitin 3 milyar liraya çıkarılmasının olumlu yansımalarını da görüyoruz. İhracatçılarımızın finansmana erişimi büyük ölçüde sorun olmaktan çıktı. Artık finansman arayışı ile zaman kaybetmek yerine daha çok üretime ve ihracata odaklanabiliyoruz” diye konuştu.
“İhracatçılara daha fazla destek sağlayacağız”
Ticaret Bakanı Ömer Bolat, aldıkları önlemler sayesinde son 3 ayda ithalatta düşüşlerin devam ettiğini söyledi. İhracatçılar için yeni destek modülleri ve enstrümanları geliştirdiklerini ifade eden Bolat, “Önümüzdeki yıl bakanlığımızın bütçesi 2 katından biraz daha fazla artırılacak. İhracatçılara daha fazla destek sağlayacağız. Böylece hedeflerimize ulaşmamız noktasında ihracatçıların yanında olmaya devam edeceğiz.
İhracatçımıza daha çok destek vereceğiz, ihracatçımızı rahatlatacak gelişmeler çok yakında gelecek” dedi. Bolat, enflasyonla mücadelenin, programın en önemli gündemini ve mihenk taşını oluşturduğunu bildirdi. Bursa Ticaret ve Sanayi Odası’nda (BTSO) gerçekleştirilen toplantıda da konuşan Bolat, “Aldığımız önlemlerle İkinci el araç piyasasında yüzde 15 düşüş var. Sıfır arabalarda yüzde 10-15 civarında kampanyalar başladı” dedi.
Eskişehir sanayisi ihracatla büyüyor
Eskişehir Sanayi Odası (ESO) Yönetim Kurulu Başkanı Celalettin Kesikbaş, Eskişehir’den eylül ayında 128,5 milyon dolar ihracat yapıldığını söyledi. Eskişehir ihracatının ilk 9 ayda önemli bir artış kaydettiğini belirten Kesikbaş, “Eskişehir ihracat rakamı ocak-eylül döneminde geçen yıla göre yüzde 12,6 artışla 1 milyar 51 milyon dolara ulaştı. En yoğun ihracat gerçekleştirdiğimiz ülkeler ise ABD, Fransa ve Almanya oldu” dedi.
Eskişehir sanayisinin son yıllarda çok önemli bir gelişim sergilediğini söyleyen Kesikbaş, “Şehrimiz özellikle son 40 yılda havacılık, savunma, raylı sistemler ve beyaz eşya imalatı gibi sektörlerde önemli kabiliyetler kazanmıştır. Firmalarımız büyüdükçe sanayimiz de büyüyecek. Bu da beraberinde daha çok istihdam ve daha yüksek bir refah seviyesi getirecek” diye konuştu.
Konya’dan 9 ayda 2,5 milyar $ ihracat
Konya’dan ihracatta bir rekor daha geldi. Eylül ayında tarihinin en yüksek aylık ihracat rakamına imza atan Konya, yüzde 12,1 artışla 328,3 milyon dolar ihracat yaptı. Türkiye’nin ihracatını yüzde 0,3 artırdığı eylül ayında Konya, Türkiye’nin toplam ihracatından yüzde 1,7 pay aldı. İlk 9 aylık ihracat da yüzde 3,3 artışla 2 milyar 508 milyon dolara ulaştı. Bu rakamla Konya en çok ihracat yapan 10. şehir oldu.
Konya Sanayi Odası Başkanı Mustafa Büyükeğen, Konyalı sanayicilerin üretime ve ihracata devam ederek, şehri tüm zamanların en yüksek ocak-eylül dönemi ihracat rakamına ulaştırdığını söyledi. Konya Ticaret Odası Başkanı Selçuk Öztürk de “Eylül ayında Konya’nın tarihinin en yüksek ihracat rakamını gerçekleştirmesi memnuniyet vericidir.
İhracatçı firma sayısı ile Türkiye’nin önde gelen şehirleri arasında yer alan Konya’nın daha yüksek oranda ihracat artışı gerçekleştirmesi için firmalarımızla işbirliği içinde çalışmaya devam edeceğiz. Konya’nın ihracatta yeni bir rekor kırmasına katkı sağlayan herkesi kutluyorum” diye konuştu.
Güneydoğu’da 1 milyar dolar aşıldı
Güneydoğu Anadolu İhracatçı Birlikleri (GAİB), verilerine göre bölgenin ihracatı eylülde yüzde 6,3 artarak 1 milyar 48 milyon dolara çıktı. Bölgenin ihracat üssü Gaziantep’in ihracatı ise geçen ay ayında yüzde 7,9 azalışla 879 milyon 255 bin bin dolar oldu.
GAİB Koordinatör Başkanı Ahmet Fikret Kileci, eylül ayında yine ihracatta 1 milyar dolar sınırını aşarak istikrarlı bir grafik çizmeye devam ettiklerini söyledi. Kileci, “9 aylık periyotta ise 8,6 milyar dolar ihracata ulaştık. Geçtiğimiz yıla göre gerideyiz. Ancak yaşadığımız depremi ve küresel ekonomideki güncel gelişmeleri değerlendirdiğimizde ihracattaki yatay çizgimizi korumak bizleri sevindiriyor.
İhracatımızda en büyük paya sahip ülkeler arasında Ortadoğu ülkeleri yüzde 39,5’lik payla ilk sıradaki yerini korurken, AB Ülkeleri yüzde 18,3’lük payla ikinci ve Afrika ülkeleri ise yüzde 14’lük payla üçüncü sırada bulunuyor. Ülkelere göre 9 ayda; Irak, ABD, İtalya, Suriye, İngiltere, Almanya, Suudi Arabistan, bölge ihracatında ilk sırada” şeklinde konuştu.
