Başak Nur GÖKÇAM
Sanayi Devrimi sonrası hızla artan emisyon artışı, küresel ısınma etkilerini de artırdı. Artan ısınma sonucu yaşanan iklim krizi etkileri, özellikle sıcak iklim kuşaklarını daha fazla etkiledi. Yaz sıcaklıklarının, kış sıcaklıklarından daha hızlı arttığı Akdeniz’de de, daha karasal bir iklime doğru ilerleyiş söz konusu.
Yapılan yeni bir araştırmaya göre küresel ortalamadan yüzde 25 daha hızlı ısınması beklenen Akdeniz Bölgesi’ndeki yaz sıcaklıklarının ise küresel ortalamadan yüzde 40 daha hızlı artacağı öngörülüyor. Yaz ve kış mevsimlerindeki sıcaklık artışları arasında beklenen bu fark, bölgede giderek daha karasal bir iklimin etkili olacağına işaret ediyor. Tarım, su kaynakları ve turizm üzerinde olumsuz etkiler yaratabilecek bu duruma karşı, kapsamlı uyum politikalarının hayata geçirilmesi gerekiyor.
Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı ve Ege Üniversitesi’nden Prof. Dr. Ecmel Erlat tarafından yayınlanan araştırmada, 1950 yılından 2023 yılına kadar Akdeniz Bölgesi’nin iklim dinamikleri incelendi. Buna göre bölgede karasallaşmanın arttığına dikkat çekildi. Çalışmada, karasallaşmadaki artışın nedeninin, özellikle Batı Akdeniz’deki yaz sıcaklıklarının, kış sıcaklıklarına göre daha hızlı yükselmesinden kaynaklandığı belirtildi.
Batı Anadolu’da karasallık artıyor
Çalışmanın bulgularına ilişkin bilgi veren Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı, “Yayınlanan çalışmanın bulguları; özellikle İber Yarımadası’nın iç kesimlerinde, Tunus’ta ve İtalya ile Fransa’nın bazı bölümlerinde, kış ve yaz mevsimleri arasındaki sıcaklık farkının son 70 yılda anlamlı şekilde yükseldiğini gösteriyor. Batı Akdeniz’de, örneğin İspanya’nın iç bölgelerinde, yaz sıcaklıkları kışa göre daha hızlı yükseldiğinden, mevsimler arası fark büyüyor. Böylelikle bölge, daha karasal bir iklime yaklaşıyor” dedi.
Balkanlar’ın doğusunda ve Doğu Akdeniz’in bazı kesimlerinde ise kış sıcaklıklarının, yaz sıcaklıklarına oranla biraz daha hızlı arttığını belirten Yavaşlı, “Yaz ve kış sıcaklıklarının neredeyse eşit oranda ısındığı bu bölgelerde, karasallaşmada hafif bir azalma olduğu anlaşılıyor. Sonuçlar Türkiye özelinde incelendiğinde, karasallaşmanın Batı Anadolu’da arttığı görülüyor. Türkiye’nin kuzeydoğusunda – örneğin Tokat, Çorum ve Karabük gibi illerde – ise kışların daha hızlı ısınması, yıllık sıcaklık farkını daraltıyor ve iklimi daha ılıman hale getiriyor” diye konuştu.
Tarımı korumak için uyum politikaları şart
Karasallaşma derecesinin bölgedeki tarım, ekosistemler ve su kaynakları açısından kritik önem taşıdığını belirten Yavaşlı, “Karasallaşmanın artmasıyla birlikte; bölgede sıcak hava dalgalarının sıklığı ve şiddeti artabilir, yaz aylarında şiddetli kuraklık riski yükselebilir ve su kaynakları üzerinde baskı oluşabilir. Kış yağışlarının rejimi değişebilir. Mevcut sıcaklık artışlarının hem de gelecekte öngörülen ısınmanın, bunlar gibi olası zararlarını azaltmada değişen iklim koşullarına uyum politikaları kritik rol oynuyor” dedi.
Çözüm, doğru planlama ve yatırımlardan geçiyor
Uyum önlemleri arasında su kaynaklarının daha verimli kullanılması, sıcaklığa dayanıklı tarım ürünlerinin geliştirilmesi, erken uyarı sistemlerinin kurulması ve kentsel alanlarda yeşil alanların artırılması gibi uygulamaların yer aldığını söyleyen Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı, “İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini azaltmak için seragazı emisyonlarının düşürülmesi ve iklim değişikliğine uyum stratejilerinin geliştirilmesi büyük önem taşıyor. Ayrıca, benzer zorluklarla karşı karşıya olan Akdeniz ülkelerinin, iklim değişikliğiyle mücadele ve uyum konusunda iş birliği yapması gerekiyor” önerisinde bulundu.
Turizm de risk altında
Karasallaşmadaki artışın turizm sektörü için de önemli sonuçlar doğuracağının altını çizen Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi’nden Doç. Dr. Doğukan Doğu Yavaşlı, “Sıcak yazlar, ilk bakışta sahil turizmi için cazip duyulsa da, şiddetli kuraklık ve bunun doğuracağı su kısıtları, uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabilir. Turizm sektörü için bir diğer önemli risk faktörü ise, hem daha sık hem de daha şiddetli gerçekleşeceği tahmin edilen sıcak hava dalgaları. Son yıllarda İspanya örneğinde de görüldüğü gibi, özellikle deniz turizminin yoğun olduğu bölgelerde artan sıcaklıklar ve sıcak hava dalgaları, bu yerleri daha az yaşanabilir hale getiriyor ve turistik cazibesini azaltıyor” diye ekledi.
