Hilal SARI
ABD Merkez Bankası (Fed) piyasaların beklentileri doğrultusunda 3 yıl aradan sonra önceki gün ilk faiz artırımını yaptı ve 40 yılın zirvesine tırmanan enflasyonla mücadele sürecinin düğmesine resmen basmış oldu. ABD’de enflasyon enerji ve gıda fiyatlarındaki artışın da etkisiyle şubatta yüzde 7,9 ile 40 yılın zirvesine tırmanmıştı. Rusya’nın Ukrayna’yı işgali de merkez bankalarının işini enerji, hammadde ve gıda fiyatlarında artışlara neden olarak zorlaştırıyor ancak merkezler enflasyonla mücadelede kararlı adımlar atmaya devam ediyor.
İngiltere, Norveç, Yeni Zelanda ve Kanada, enflasyonla mücadeleye ABD’den de önce başlayan gelişmiş ekonomiler olurken, manşet enflasyonun yüzde 4,5 ile 1993’ten bu yana en yüksek düzeyde seyrettiği İsveç’te de merkez bankası planlanan ilk faiz artışını beklenenden daha erken yapacağının sinyalini verdi. 1 Mart toplantısında faize dokunmayan Avustralya da varlık alım programını geçtiğimiz ay sonlandırmıştı.
Kronik deflasyon sorunu yaşayan Japonya ve enflasyonun yüzde 2,2 ile 14 yılın zirvesinde olduğu İsveç ise gelişmiş ekonomiler arasında en güvercin politikalar izleyen merkez bankaları olarak öne çıkıyor. Gelişmekte olan ülkelerde ise Brezilya, Peru, Kolombiya, Güney Afrika, Şili, Arjantin, Güney Kore, Meksika, Rusya 2022 yılı içinde enflasyonla mücadele için faiz artırımına gitti. Bu ülkelerin büyük bir kısmında reel faiz halen negatifte.
Fed hızlanırken, ECB yavaşlarsa parite düşer
Fed, dünkü toplantısında hem bu yılın geri kalanındaki 6 toplantısında bir faiz artırımı yapılacağını öngördüğünü, hem de önümüzdeki aylarda bilanço küçültme sürecine de başlayacaklarını duyurdu. Fed’in %0,50-0,75 aralığına çektiği faizi yıl sonu itibariyle yüzde 1,9’a çıkartmayı öngördüğü bu süreç, talebi frenleyerek enflasyonla mücadele sağlasa da, hem ABD’de hem dünyada borçlanma maliyetlerini artıracak bir süreç. ABD’de ve dünyada borçlanma maliyetleri için gösterge niteliği taşıyan 10 yıllık ABD hazine tahvilinde getiri yüzde 2,2’ye yaklaşmış durumda. Piyasalarda Fed’in herhangi bir sürpriz yapmamış olması risk iştahını destekleyen bir unsur olsa da, açıklamalarla hafif gerileyen dolar endeksi 98’in üzerinde güçlü seyrini korumaya devam ediyor.
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) enflasyonla mücadelede daha geriden ve yavaş gelmesi ise dolar/ euro paritesinde düşüşler getirebilir. Euro Bölgesi’nde ise bir yanda yüzde 5,9 ile tarihi rekorunu tazeleyen enflasyon, bir yanda büyüme görünümüne gölge düşüren Ukrayna savaşı, zor bir ikilemde bırakıyor. Eurostat tarafından dün açıklanan enflasyon verisi şubatta aylık yüzde 0,9 artarken, enerji ve gıda dışı çekirdek enflasyondaki yıllık artış da yüzde 2,9 düzeyinde. ECB Başkanı Christine Lagarde’ın “Ukrayna savaşının sonuçlarına esnek bir şekilde tepki verebiliriz” ifadeleri ise bankanın para politikasını normalleşme yolunda seçeneklerini açık tuttuğunu ortaya koyuyor.
Faiz artıran artırana
COVID-19 pandemisinin küresel tedarik zincirlerini sıkıştırmaya devam etmesi, Çin’de tekrar uygulanmaya başlayan geniş ölçekli karantinalar ve tüm dünyada gıda, enerji ve hammadde fiyatlarını yükselten Rusya- Ukrayna savaşı, zaten sıkılaşma döngüsüne giren küresel merkez bankalarının enflasyonla mücadele amacıyla faiz artırımlarına devam etmesine neden oluyor.
Perşembe günü İngiltere Merkez Bankası (BoE) başta olmak üzere, birçok gelişen ülke merkez bankasının faiz toplantısı vardı. Endonezya hariç tüm toplantılardan faiz artırım kararı çıktı.
● İNGİLTERE Merkez Bankası faizi 25 baz puan artırarak politika faizini %0,75’e yükseltti.
● BREZİLYA Merkez Bankası faizi 100 baz puan daha artırarak politika faizini %11,75’e yükseltti.
● SUUDİ ARABİSTAN politika faizini 25 baz puan artırdı. Ters repo faiz oranı yüzde 0,75, repo faiz oranı yüzde 1,25.
● KATAR Merkez Bankası faizi 25 baz puan artırarak %1,25’e çıkardı.
● HONG KONG faizi 25 baz puan artırarak %0,75’e yükseltti.
● ÖZBEKİSTAN Merkez Bankası faizi 300 baz puan artırarak %14’ten %17’ye çekti.
● BİRLEŞİK ARAP EMİRLİKLERİ Merkez Bankası, mevduat faizi oranını 25 baz puan artırarak %1,75’e çıkardı.
● TAYVAN Merkez Bankası sürpriz şekilde gösterge faiz oranını 25 baz puan artırarak %1,375’e yükseltti.
● ENDONEZYA Merkez Bankası, 7 günlük ters repo oranını değiştirmedi %3,50’te sabit tuttu. Endonezya yüzde 2,2’lik enflasyon ile reel faizin pozitif olduğu az sayıda ekonomiden biri.
