Eray ŞEN / ADANA
Türkiye’de üretim fazlası bulunan yumurta sektöründe, son bir yıldır maliyetlerin altında satış yapan, son iki ayda ise maliyetin yüzde 30 altına kadar inmek zorunda kalan üreticiler, iflas tehlikesiyle karşı karşıya kaldı.
Bir kısmı kendi üretimi olmak üzere ayda 10-12 milyon adet yumurta satan, Adana Ticaret Odası (ATO) Meclis Üyesi, Su Ürünleri Kümes Hayvancılığı ve İhracatçılar Meslek Komitesi Başkanı Mehmet Şirin Gültekin; şu anda piyasada 38 lira maliyet ile üretilen 30’luk bir yumurta paketinin 28 lira toptan fiyatına satıldığını, yüzde 30 zarar anlamına gelen bu duruma üreticilerin uzun süre dayanmasının mümkün olmadığını söyledi.
Gültekin, “Bu çok ciddi bir zarar. Üreticiden 27-28 liraya çıkan 30’luk pakete 5-6 lira paketleme maliyeti eklenince 34-35 lira oluyor, market de yüzde 20 koyduğu zaman 42 lirayı buluyor” dedi. Bazı marketlerde orta boy yumurtayı 32 liraya da satış yapıldığına dikkat çeken Gültekin, “Bazı üreticilerin paketleme maliyetiyle 44 liraya mal ettiği yumurtayı yüzde 50 zararına sattığı da oluyor.” diye konuştu.
Yumurta üreticilerinin girdi maliyetleri konusunda büyük sıkıntı yaşadığını vurgulayan Gültekin, şöyle devam etti: “Geçen sene bir kilo yemi 3 liraya mal oluyordu, şu anda 7 liraya mal oluyor. Geçen seneki paketleme maliyetlerimiz 2 liraydı, 6 liraya çıktı. Maliyetler üç dört katına çıktı. Son iki aydır tavukçu zarar ediyor ve birçoğu yem veremediği için tavuğu kesime gönderiyor. İki ay daha böyle devam ederse, sektörde iflas noktasına gelen firma sayısı artar. Bu duruma daha fazla dayanmaları mümkün değil.”
Üreticilerin kapasite düşürmeye gittiğini kaydeden Gültekin, “Küçükler kapasiteyi azaltıyordu ancak şimdi büyükler de kapasite azaltmaya gitmek zorunda. Her şeyin fiyatı yükselmesine rağmen, yumurta üretimi fazla olduğundan, ciddi maliyetlerle üretilen, büyük sermayeler bağlanan bu ürün yüzde 30 zararına satılıyor.” dedi.
“Türkiye’de yüzde 25 üretim fazlası var”
Yumurtada yüzde 20-25 üretim fazlası olduğunu dile getiren Gültekin, “Ülkede 120 milyona yakın tavuk var ve günlük 90 – 100 milyon adet yumurta üretiliyor, tüketim miktarı ise şu anda 65 – 70 milyon adedi geçmez, yaklaşık 20 milyon adet üretim fazlamız var. Kış aylarında tüketim daha fazla, yaklaşık 75-80 milyon oluyor, kalan da yurt dışına gidiyor ve sorun olmuyordu ama şu anda tüketim çok düştü” diye konuştu. Bugünlerde ihracat yapanların da ‘yüzünün gülmediğini’ ifade eden Gültekin, “Bir ay önce 27-28 dolara verdiğimiz yumurtayı şu anda 19 dolara istiyorlar. Dubai, Somali, Katar, Umman gibi geniş bir ihracat pazarımız var ancak fiyatlar çok düştü. İhracata gidiş fiyatı da ortalama 26 lira civarında.” bilgisini verdi.
“Çözüm yolu, üretimde planlama yapmak”
Çözümün üretim planlamasından geçtiğini söyleyen Gültekin, “Türkiye’nin ihtiyacı planlamadır. Yumurtada ciddi bir üretim planlaması yoktur. Bu planlama yapılsa, en azından üreticiler zararına satış yapmaz. Yapılan üretimi, Türkiye’de tüketilecek duruma getirmek lazım. Böyle olursa, en azından kışın karlı, yazın maliyetine satar, zarar etmez.” ifadesini kullandı.
