Esra ÖZARFAT/Zehra ORUÇ
BURSA – Rusya’nın Türkiye’nin en büyük ticari ortaklarından biri olduğuna ve Ukrayna ile de ticari ilişkilerin giderek geliştiğine işaret eden Uludağ Otomotiv Endüstrisi İhracatçıları Birliği (OİB) Başkanı Baran Çelik, “Her iki ülke de bizim açımızdan vazgeçilecek ülkeler değil. Süreci yakından takip ediyoruz. Çatı kuruluşumuz TİM ve Ticaret Bakanlığımız ile yaşanan sürecin ihracatçılarımıza zarar vermemesi için çalışıyoruz. Bu durumun şimdilik kısa süreli negatif etkileri olacaktır. Ülkemizin de katkılarıyla, sorunun kısa süre içerisinde diplomatik yollarla barışçıl bir çözüme kavuşmasını umuyoruz” dedi.
Türkiye’nin Rusya’ya büyük kısmı tedarik endüstrisi olmak üzere 700 milyon doların üzerinde otomotiv ihracatı yaptığını belirten Çelik, Ukrayna’ya yönelik otomotiv ihracatının ise 200 milyon doların üzerinde olduğunu söyledi. Rusya’nın Türkiye otomotiv endüstrisinin en önemli alternatif pazarlarından biri olduğuna dikkat çeken Baran Çelik, “2016 yılında 86 milyon dolar olan Ukrayna’ya yönelik otomotiv ihracatımız 2021 yılında 221 milyon dolara ulaştı. Her iki ülke de otomotiv ihracatımız açısından önemli ülkeler arasında yer alıyor. Bursa da yaşanan süreçten ilk etapta olumsuz etkilenecektir. Ancak savaşın kısa sürmesi ve barışçıl çözüme ulaşılması halinde bu etki sınırlı kalacaktır. Bursa’dan Rusya’ya yapılan toplam ihracat 2021 yılında 281 milyon dolar olmuş, bu rakamın 72 milyon doları otomotiv ihracatı. Bursa’dan Ukrayna’ya yapılan ihracat ise 102 milyon dolar ve bunun 38 milyon doları otomotiv ihracatı. Ülkemiz şimdilik Rusya’ya herhangi bir yaptırım uygulamıyor. Bu nedenle bugün itibariyle yaptırımlar nedeniyle değil, savaşın getirdiği olumsuzluklar nedeniyle ticaretimizin etkilendiğini söyleyebiliriz” diye konuştu.
“Savaş uzarsa Bursa olumsuz etkilenir”
Türkiye’nin 2011-2013 yılları arasında Rusya’ya yılda 1 milyar doların üzerinde tekstil ihracatı gerçekleştirdiğini hatırlatan Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği (UTİB) Başkanı Pınar Taşdelen Engin, 2015 krizindeki düşüşün ardından son 3 yılda ihracatın 300 milyon dolar düzeyine yükseldiğini aktardı. Rusya’nın hedef pazarların arasında yer aldığını vurgulayan Engin, “2021 yılında 115 milyon dolar ihracat yaptığımız Ukrayna da Türkiye tekstil ihracatında önemli partnerlerimiz arasında yer alıyor. Uludağ Tekstil İhracatçıları Birliği olarak 2021 yılında Rusya’ya 20 milyon dolar düzeyinde ihracatımız oldu. Bu olaylarla doğrudan bağlantılı bir diğer ülke olan Belarus’a yıllık ihracatımızı ise 40 milyon doların üzerine yükselttik. Tekstilin başkenti sayılabilecek Bursa ilimiz de bu savaş uzarsa olumsuz yönde etkilenebilir. Zira Bursa’daki tekstil şirketleri sadece ihracatçı kimliği ile değil aynı zamanda İstanbul, İzmir gibi tekstil ve hazır giyim ihracatçısı olan illerimize ara malı ve nihai ürün üreten en önemli üretim aktörleri konumunda. Diğer yandan bazı tekstil firmalarımızın da Rusya ve Ukrayna’da üretim yatırımları bulunuyor. Onlar da orta vadede süreçten olumsuz etkilenebilirler” değerlendirmesini yaptı.
“Risk alıp ürün göndereceğim”
Meyve sebze mamullerinde Rusya’da güzel fırsatlar yakaladıklarını ve yüklü miktarlarda siparişler aldıklarını belirten Uludağ Meyve Sebze Mamulleri İhracatçıları Birliği (UMSMİB) Başkanı Özkan Kamiloğlu, “Şu anda stoklarımızda başta brokoli olmak üzere üretilmiş çok büyük miktarda ürün var. Hepsi Rusya’ya göre hazırlanmış ve stoklara alınmış ürünler. Bunların sevk edilmesi lazım. Müşterilerimiz de orada bunalmış vaziyette. Ben malımın bir kısmını parayı iki sene sonra da alsam, risk alıp göndereceğim. Navlunlar yükselecektir. Ama karşıdaki müşterimiz de iyi niyetli ve taahhütleri var. ‘Savaş çıktı, gönderemem’ diye kenara çekilirsem doğru olmaz” açıklamasını yaptı. Bankaların swiftten çıkartılmasıyla ödemeler açısından sıkıntılar yaşanacağını vurgulayan Kamiloğlu, “Türk lirasının transferi swift dışında mümkün müdür? Bu konu araştırılmalı. Rusya’ya sevk edilen bir ürünün karşılığını TL olarak alabilme imkanı var mı? Rusya ile Türkiye bunu bir şekilde kombine etse de dünyanın baskısı eksik olmayacaktır” şeklinde konuştu.
“TIR’ların bir kısmına el konulduğunu duyuyoruz”
Her iki ülkenin de yaş meyve sebze ihracatçısı açısından önemli pazarlar olduğunun altını çizen Uludağ Yaş Meyve Sebze İhracatçıları Birliği’nin (UYMSİB) Başkan Yardımcısı Senih Yazgan, Ukrayna’nın Rusya’ya giden araçların geçiş noktasında köprü görevi gördüğünü dile getirdi. Rusya’ya gidecek olan TIR’ların bir kısmına el konulduğu haberleri aldıklarını kaydeden Yazgan şunları söyledi: “İçleri boşaltılarak içlerindeki ürünler imha ediliyor. Farklı ülkelere yönlendirilmeye çalışılıyor. Her iki ülke ve AB ile ticari ilişkileri olan Türkiye açısından zor bir denge. TIR’ların geri dönmesi halinde ise Türkiye’de ithalat rejiminin uygulanması ihracatçıyı zor duruma düşürüyor. Çok sayıda ihracatçımızın alacakları söz konusu. Pek çok anlaşma ruble üzerinden yapılmıştı. Kriz nedeniyle ciddi değer kaybı var. Türkiye’ye bu paralar gelse bile ciddi ticari kayıplar yaşanacak. Savaşın etkilerinin uzun bir dönem süreceğini düşünüyorum. Rusya, yaş meyve sebzede yaklaşık 2 milyar dolara yakın ihracatın yapıldığı bir ülke. Orada devlet bankamız aracılığıyla paranın bloke olması, karşılığının da burada ihracatçılara ödenmesi önem arz ediyor. Giden ürünlerin tahsilatında bile 200 milyon dolarlık ürünün oralarda kaldığı konuşuluyor.”
“Savaştan etkilenme olasılığımız var”
Uludağ Hazır Giyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Nüvit Gündemir, Rusya ve Ukrayna pazarının önemine işaret etti. Gündemir: “Birlik olarak Rusya’ya ihracatımızı 2021 yılında yaklaşık yüzde 40 artırarak 14 milyon dolara yükselttik. Türkiye hazır giyim konfeksiyon sektörünün Rusya’da prestijli ve aynı zamanda potansiyeli yüksek bir pozisyonu bulunuyor. Diğer yandan Ukrayna pazarı da sektörümüz için önemli bölgelerden. 2021 yılında sektörümüz Ukrayna’ya yüzde 10 artış ile 173 milyon dolar ihracat gerçekleştirdi. Her iki ülkede de en büyük 4 ihracatçı arasında yer alıyoruz. Tekstil ve hazır giyim sektörlerinde Türkiye’nin en önemli şehirlerinden olan Bursa’nın savaş durumunun uzaması halinde olumsuz yönde etkilenebilir. Bursa’daki hazır giyim konfeksiyon şirketleri hem direkt ihracat yapıyorlar hem de diğer illerimizdeki ihracatçı firmalara mal satıyorlar. Dolayısıyla bu savaştan etkilenme olasılığımız var” dedi. Kriz dönemlerinde pazar çeşitliliğini sağlamış olmanın önemine işaret eden Nüvit Gündemir, “Tek pazar ile iş yapmak her zaman maksimum risk barındırıyor. Ayrıca bazı firmalarımızın hem Rusya hem de Ukrayna’da üretim yatırımları bulunuyor. Rusya’da pandemi döneminde mağazaların kapanması sonucunda firmaların cirolarında yüzde 70-98 oranlarında düşüşler meydana gelmişti. Toplam perakende satışlar içerisinde hazır giyimin ağırlığı bir miktar azalmıştı. Ancak kısıtlamaların kaldırılması ve AVM’lerin tekrar aktif hale gelmesiyle sektördeki satışlar artışa geçmiştir. Bu dönemde en fazla artış kadın giyim ürünlerinde meydana geldi. Her iki ülke de bizim açımızdan önemli ticaret pazarlarımız. Türkiye olaylara barışçıl yaklaşımı ve tarafsızlık ilkesi ile her iki ülkenin ihtiyaçlarına cevap vermeye devam edecektir. İhracatçı Birlikleri olarak süreci yakından takip ediyor ve firmalarımızın karşılaşabilecekleri olası sorunların çözümleri üzerinde çalışıyoruz” değerlendirmesini yaptı.
Bebe giyimde Ukrayna’ya sevkiyatlar durdu
Rusya ve Ukrayna’nın en öncelikli ihracat pazarları olduğu bebe ve çocuk giyim sektöründe Rusya-Ukrayna Savaşı’ndan direkt etkilenen sektörlerden. Savaşın başlaması ile Ukrayna’ya olan tüm sevkiyatların durduğunu söyleyen BEKSİAD Başkanı Ömer Yıldız da, “Müşterilerimizi arayıp sağlık durumlarını sorduk. Onlar korku ve endişe içindeler. Böyle bir durumda siparişlerini ve ticareti düşünecek değiliz tabi ki. Rusya’da ise şimdilik ertelemeler var. Savaşın gidişatına göre durumlar şekillenecek. Temennimiz bir an önce ateşkesin sağlanması” dedi.
