Mehmet Hanifi GÜLEL
Ayran tüketimi her geçen yıl hem iç pazarda hem de ihracatı artış gösteriyor. Türkiye’nin geleneksel lezzetlerinden biri olan ayran, son yıllarda hem yerel hem de uluslararası pazarda tüketimi artan bir ürün haline geldi. Üretim ise 1 milyon tona dayandı. Mevlit merasimleri, hasta ziyaretleri, düğünlerde, taziyelerde, bayramlarda, partilerde ve iftar sofralarında hep milli içeceğimiz ayranın tüketildiğini belirten Ambalajlı Süt ve Süt Ürünleri Sanayicileri Derneği (ASÜD) Başkanı Harun Çallı, “İç ve dış pazardaki artışı, tüketicilerin artan sağlıklı beslenme talebi ve süt ve süt ürünleri sanayisinin gün geçtikçe modernize olmasıyla açıklayabiliriz.
Ayranın yaygın tüketilmesinin ardında hem geleneksel hem de besleyici bir içecek olması yatıyor. Yaz aylarında serinletici etkisiyle öne çıkan ayran, aynı zamanda zengin protein, kalsiyum ve probiyotik içeriği sayesinde sağlıklı beslenme alışkanlıklarına katkı sağlıyor. Sanayicimiz her yaştan tüketicinin beklentisine göre ambalaj ve damak tadına uygun ürünler geliştiriyor” dedi.
İhracat çift haneli artıyor
Türkiye’de ayran üretimi 2024 yılında yüzde 12’lik artışla 932 bin tona yükseldiğini aktaran Harun Çallı, üretim ile birlikte ihracatı da yüzde 13,8 artış göstererek 2 milyon 837 bin dolara çıktığını bildirdi. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 2013 yılında ayranı milli içeceğimiz olarak takdim etmesinden bu yana üretimin her yıl artış gösterdiğine dikkat çeken Çallı, “O dönem 500 bin ton civarı olan ayran üretimimiz bir milyon tona yaklaştı.
Son 4 yıllık üretim rakamlarına baktığımızda ise 2021 yılında ayran üretimi 717 bin ton iken 2022 yılında üretim 776 bin tona, 2023 yılında ise üretim 829 bin tona ve 2024 yılında ise üretimimiz 932 bin tona çıktı. İhracatta ise başta Körfez ve yakın coğrafya ülkeleri olmak üzere Gürcistan, Irak ve Libya’ya ihracatımızda ilk sırada yer alıyor” açıklamasında bulundu.
Tüketim hem sağlığa hem çiftçilere destek olacak
Gelişmiş ülkelerle karşılaştırıldığında Türkiye’de süt ve süt ürünleri tüketiminin maalesef arzu edilen düzeyde olmadığına vurgu yapan Çallı, topluca yenen sahur ve iftar yemeklerinde sofralara gazlı içeceklerin yerine, başta ayran olmak üzere, yoğurt, peynir, süt tatlıları gibi daha fazla süt ürünlerine yer açılması gerektiğini ifade etti. “Ramazan sofralarında gazlı içecekler yerine süt ve süt ürünlerine yer açarak ülke olarak kazançlı çıkarız” diyen Çallı, şöyle devam etti: “Sütün getireceği sağlık ve zindelik çiftçinin refahına ve ülkenin kalkınmasına vesile olsun.
Diyetisyenler de ayranın düşük kalorili olması ve tok tutucu özelliği nedeniyle sağlıklı beslenme programlarında yer alması gerektiğini söylüyor. Fast food tüketiminin arttığı günümüzde, özellikle dışarıda yemek yiyen bireyler için gazlı içeceklere sağlıklı bir alternatif sunuyor. Uzmanlar, ayranın sağlık üzerindeki olumlu etkilerini sıklıkla vurguluyor. Süt ve süt ürünleri uzmanları, ayranın içeriğindeki probiyotik bakterilerin bağırsak sağlığını desteklediğini ve sindirimi kolaylaştırdığını belirtiyor. Ayrıca kalsiyum içeriği sayesinde kemik gelişimi için önemli bir kaynak olduğu ifade ediliyor.”
Öte yandan Susurluk Ayranı ve Malatya Semizotlu Acılı ayran coğrafi tescile sahip iki ayran çeşitlerinin bulunduğunu aktaran Çallı, “Karapınar ayranı için ise tescil başvurusu aşamasında bulunuyor. Bize özgü bu lezzetlerimizin ticarileşmesi, ekonomik değerinin artması için çaba sarf ediyoruz” diye konuştu.
Sağlıklı gıda tüketimi artırıyor
Balıkesir Organize Sanayi Bölgesi’nde ayran üretimini tamamen doğal ve geleneksel yöntemler olan kara maya usulü ile ürettiklerini kaydeden Özerhisar Ayran’ın üçüncü kuşak temsilcisi Efekan Özer, “Türkiye’nin gurme restoranlarına üretim yapıyoruz. Geçtiğimiz yıl 1.5 milyon paket üretimimiz oldu, bu yıl ise hedefimiz 2.5 milyon paket. Ayranı yoğurttan üretiyor olmamız bizi diğer ayran üreticilerden ayıran en önemli özelliğimiz. 20 farklı ilde bayi satış ağımız var. Son zamanlarda sağlıklı gıda tüketimi bilinci artmasıyla ayran tüketimi de artış gösteriyor” dedi.
Ramazanda kaybettiğiniz suyu ve mineralleri ‘ayran’la giderin
Ayranın yapısı gereği kişiyi tok tutma özelliğine sahip olduğuna dikkat çeken İstinye Üniversitesi Beslenme ve Diyetetik Bölüm Başkanı Prof. Dr. Elmacıoğlu, “Ayrıca bunu yaparken kişinin ihtiyacı olan vitamin, mineral, protein ve diğer besin ögelerinin de vücuda dengeli şekilde alınmasına olanak sağlar. Ayran, besin değeri en zengin içecekler arasındadır. Ayran, düşük laktoz miktarı içerdiği için hassas insanlarda şişkinlik sorununa yol açmaz” dedi.
Turistler ayranı sevdi, otel içecekleri arasında hızla yükseliyor
Ayranın serinletici, lezzetli ve sağlıklı olması özellikleri ile tüketicilerin teveccühünü her gecen gün daha fazla kazandığına değinen Yörükoğlu Yönetim Kurulu Başkanı Cihan Bulut, buna paralel olarak tüketimin son yıllarda katlanarak artığını söyledi. Firma olarak, geleneksel lezzetleri koruyarak ürettikleri ayranları yalnızca yerli tüketicilere değil, Antalya bölgesini ve tüm yurdu ziyaret eden yabancı turistlere de sunduklarını ileten Bulut, “Ürünlerimizle ilgili aldığımız olumlu geri dönüşler sonucunda ayran her şey dahil beş yıldızlı otel içecekleri arasında hızla yükselen trend içecek oldu. Hatta bazı turistler dönüşlerinde bayilerimizi arayarak toplu alımlar bile yapıyor. Tüketicilere daha farklı lezzetler sunmak adına geleneksel kara maya ile hazırlanan ekşi ayran üretimine de başladık” şeklinde konuştu.
