Ferit PARLAK
Tarım ve Orman Bakanlığı’nın vatandaşların hayatını ve sağlığını tehlikeye düşürecek şekilde bozulmuş ve değiştirilmiş gıdalar ile taklit veya tağşiş yapıldığı kesinleşmiş Ürünler Listesi her geçen gün genişliyor.
Bakanlık, en son geçtiğimiz hafta, boyalı pul biber, tohum yağı kullanılan zeytinyağı, kanatlı et ve sakatat içeren pide/köfte ve benzeri birçok üründe de sahtecilik tespit etti. Gıda güvenliğinin toplum sağlığı, sürdürülebilir ekonomik kalkınma ve sosyal refah için temel bir unsur olduğu biliniyor. Son yıllarda gıda güvenliği ihlallerinde görülen artış, mevcut yaptırımların caydırıcılığım yitirdiğini gösteriyor.
Kurunun yanında yaş da yanıyor
Tüketici örgütleri ve birlikleri, güncel ekonomik koşullar dikkate alındığında, 5996 sayılı Kanunda öngörülen idari para cezalarının, ihlalleri önlemede yetersiz kaldığına dikkat çekiyor. Özellikle taklit ve tağşiş vakaları, güvenli olmayan gıda üretimi, etiket yanıltmaları ve hijyen kurallarına aykırılık gibi ihlallerin sayısındaki artışın, halk sağlığını tehdit ettiğinin ve gıda sektöründe haksız rekabete yol açtığının altı çiziliyor.
CHP Manisa Milletvekili Selma Aliye Kavaf’ın sunduğu ve komisyonda görüşülmeye başlanan Kanun Teklifi ile, gıda güvenliğini tehdit eden ihlallere ilişkin idari para cezalarının on kat artırılması amaçlanıyor. Gerekçede ise, “Denetim mekanizmalarının etkinliğini artırmak ve gıda güvenliğini sağlamak amacıyla, idari para cezalarının günün koşullarına uygun olarak güncellenmesi zorunlu hale gelmiştir.
Bu kanun teklifiyle, caydırıcı nitelikte yaptırımlar getirilerek gıda ve yem güvenilirliğinin sağlanması, tüketici sağlığının korunması ve sektörde adil rekabetin tesis edilmesi hedeflenmektedir. Yapılan düzenlemelerle, gıda ve yem sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin, insan sağlığını ve güvenliğini ön planda tutarak üretim yapmalarının teşvik edilmesi, kayıt dişiliğin önlenmesi ve düzenli denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi amaçlanmaktadır” denildi.
5 yıla kadar hapis cezası
Kanun teklifi kabul edilirse, “Kişilerin hayatını ve sağlığını tehlikeye sokacak gıdalar, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyeti kamuya geçirilerek imha edilir. Bu gıdaları üreten, ithal eden, kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda işletmecilerine bir yıldan beş yıla kadar hapis ve bin günden beş bin güne kadar adli para cezası verilir” şeklindeki maddede yer alan “bin günden beş bin güne kadar” ibaresi “on bin günden elli bin güne kadar” olarak değişecek.
Kanun teklifine göre, “Hayvan sağlığı için tehlike oluşturan ve tüketime uygun olmayan yemler, masrafları sorumlusuna ait olmak üzere piyasadan toplatılır ve mülkiyetinin kamuya geçirilmesine karar verilir. Bu ürünleri üreten veya piyasaya arz edenlere beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.” ve “Bakanlıkça belirlenen kısıtlama veya yasaklamalara aykırı hareket edenlere onbin Türk Lirası idarî para cezası verilir” şeklindeki maddelerde yer alan “beşbin” ibaresinin “ellibin”, “onbin” ibareleri “yüzbin” olarak değiştirilecek.
En yüksek ceza 20 milyon liraya yükselecek
Teklifin genel kurulda kabulü halinde, “Taklit veya tağşiş yapılan gıda veya yemleri üreten, ithal eden veya kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine ellibin Türk lirasından aşağı olmamak ve beşyüzbin Türk lirasını geçmemek kaydıyla, fiilden bir önceki mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa fiil tarihine en yakın mali yıl sonunda oluşan yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası verilir.
Fiilin üç yıl içinde birinci kez tekrarlanması durumunda üreten, ithal eden veya kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine yukarıda belirtilen idari para cezalarının alt ve üst sınırları bir katı artırılarak uygulanır. Fiilin aynı süre içinde ikinci kez tekrarlanması durumunda, üreten veya ithal eden gıda veya yem işletmecisine bin günden üçbin güne kadar adli para cezası verilir ve gıda veya yem işletmecisi beş yıldan on yıla kadar bu sektördeki faaliyetinden men edilir.
Fiili üç yıl içinde ikinci kez tekrarlayan kendi adı veya ticari unvanı altında piyasaya arz eden gıda veya yem işletmecisine ise ikiyüzbin Türk lirasından az olmamak ve iki milyon Türk lirasını geçmemek kaydıyla, fiilden bir önceki mali yıl sonunda oluşan veya bunun hesaplanması mümkün olmazsa fiil tarihine en yakın mali yıl sonunda oluşan yıllık gayri safi gelirlerinin yüzde biri oranında idari para cezası verilir.” şeklindeki maddede yer alan “ellibin” ibaresi “beşyüzbin” olarak, “ikiyüzbin” ibaresi “iki milyon” olarak, “beşyüzbin” ibaresi “beş miyon” olarak ve “iki milyon” ibaresi “yirmi milyon” olarak değiştirilecek.
