Jülide Y. GÜRDAMAR
Son dönemde, yapay zekâ, teknoloji, dijital dönüşüm hepimizin dilinde. Şirketler kendilerini dijital dönüşüme hazırlarken, bireyler de teknoloji konusunda her geçen gün kendilerini geliştirmeye çalışıyor. Yapay zekâ ise hem heyecan verici hem de korkutuyor. KONDA’nın yaptığı araştırmaya göre, çalışanlar da teknolojiye çekimser davranıyor.
Genç Yönetici ve İş İnsanları Derneği (GYİAD) ve KONDA Araştırma işbirliğiyle ‘Dijitalleşen Dünyada Aranan Nitelikli Eleman Fırsatı’ sorununun derinlemesine analiz eden rapora göre, teknolojinin çalışma hayatına ve insan yaşamına etkisinin olumlu yansıyacağı düşünülse de her 5 kişiden 1’i dijitalleşme sebebiyle gelecekte işsiz kalabileceğini düşünüyor.
Dijitalleşen dünyada ara eleman probleminin incelendiği rapor, dijitalleşmeyle olan ilişkinin teknoloji kaynaklı işsizlik kavramı üzerinden ele alındı. Rapor, toplumun bu konuda oldukça kaygılı olduğunu ortaya koyuyor. Toplumun yüzde 35’i almış olduğu eğitimin yaptığı işte gelecekte yetersiz kalacağını, her 4 kişiden 1’i teknolojik gelişmeler dolayısıyla okulda aldığı eğitimin geçersiz olacağını düşünüyor.
Her 5 kişiden 1’i teknolojinin gelişmesiyle mesleğinin tamamen ortadan kalkacağını düşünüyor. GYİAD İstihdam Çalışma Grubu önderliğinde yapılan çalışmada başta üretim sektörü olmak üzere kronik hale geldiği varsayılan aranan nitelikli eleman sorununu ortaya çıkaran sebepler, mesleki eğitim ve teknoloji kaynaklı işsizlik algısı üzerine veriler araştırıldı. Araştırma için, mesleki öğrenciler, çalışanlar ve işverenler ile derinlemesine görüşmeler yapıldı.
İşsiz üniversite mezunları nitelikli ara eleman olabilir
“Ara eleman sorunu, genç işsizliğin bağlamlarından biridir” varsayımına varılan raporda, Türkiye’de mesleki eğitimde ve ortaöğrenim düzeyinde mesleki eğitimden yükseköğrenime geçişte sorunların mevcut olduğu belirtiliyor. Daha iyi yaşam standardı beklentisiyle gençler beyaz yakalı olarak tanımlanan mesleklere yöneliyor. Raporda, öneri olarak, mesleki eğitimle kısa vadede kapanmayacak nitelikli aranan eleman ihtiyacının mevcut arz fazlasıyla karşılanması, ülkedeki işsiz üniversite mezunlarının aranan nitelikli eleman istihdamına yöneltecek planlamaların kurgulanması gösteriliyor.
Ustalık gerektiren meslekler hayatımızda olmayacak
“Sizce yakın gelecekte hangi meslekler hayatımızda olmayacak? Sorusu sorulduğunda gelen yanıtlar; marangoz, bakırcılık, kuaförlük gibi ustalık gerektiren işler, işçilik, bankacılık, öğretmenlik, çiftçilik/hayvancılık ve terzilik başka geliyor.
Peki anketler ne tür meslekler var olmaya devam edecek? Sorusuna ise katılanların yüzde 17’si doktor, diş hekimi, veterine, yüzde 11’i öğretmen, akademisyon eğitimci gibi meslekler takip ediyor. Çocuğunun istediği, mutlu olduğu mesleği seçmesini isteyenlerin oranı da yüzde 23 olarak tespit ediliyor. Toplumun yüzde 58’i ise çocuğunun gelecekte beyaz yakalı olmasını istiyor.
Gençler hayalimdeki iş demiyor, paraya bakıyor
“İş konusunda sizin için en önemli 2 unsur hangileridir” sorusu sorulduğunda 10 kişiden 7’isi gelir ve kazanç seçeneğini tercih ediyor. Öğrencilerin beklentileri genel olarak ‘düzenli ve istikrarlı bir iş ortamı olurken, işverenlere göre gençler iş beğenmiyor.
İşverenler çalışanların, fiziksel işe ve uzun mesai saatlerine önceki nesillerde görülmediği kadar olumsuz yaklaştıklarını düşünüyorlar. Yeni neslin, sosyal medya ve trendlerden etkilendiğini ifade ediyorlar. İşverenler, “Hayalimdeki iş diye bakılmıyor, iyi para veriyor diye bakıyorlar” diyorlar. Gelecekte beyaz yakalı ve mavi yakalı çalışanlarının yaşam standartlarının eşitleneceği ve beyaz-mavi yaka ayrımının anlamını kaybetmeye başlayacağı öngörülüyor.
Türkiye’de ebeveynlerin kız ve erkek çocuklarını yaz tatilini değerlendirmek için gönderebilecekleri eğitim kurs ve programlarında eğilim farklılıkları bulunuyor. 2018 yılında kızını yaz tatilinde kuran kursuna göndermek isteyen ailelerin oranı yüzde 30 iken bu ora yüzde 20’lere kadar düşmüş. Erkek çocukların oranı ise yüzde 24’ten yüzde 15’lere kadar gerilemiş. Yaz tatilinde oğlunu çıraklık ve mesleki eğitim kurslarına göndermeyi tercih edenlerin oranı 6 yıl içinde 2 katına ulaşarak yüzde 18’e çıkmış.
“Sektörle eşgüdümlü yapılar kuracağız”
GYİAD Başkanı Mustafa Özer, “Ara elemanların çalışma hayatından beklentilerini derinlemesine analiz ederek teknoloji kaynaklı potansiyel işsizlik sorununa çözüm önerilerini ortaya çıkarma hedefli çalışmamızda sektörle eşgüdümlü yapılar kurmayı planlıyoruz” dedi.
KONDA Araştırma Başkanı Aydın Erdem ise “Araştırmamızda öncelikle işgücünde yer alan ve almayan kişilerin meslekî eğitim alıp almadıklarını ve kendi alanlarında çalışıp çalışmadıklarını inceledik. Bu bize ara eleman meselesini dolaylı olarak somutlaştırma imkânı tanıdı. Ara eleman meselesinin çözümü için ‘meslekî eğitime sahip olan ama işgücünde bulunmayan kesimlerin potansiyel işgücü olarak değerlendirilmeleri’ gibi mikro politika önerilerinden birini de böylelikle tespit ettik” şeklinde konuştu.
