Hüseyin GÖKÇE
Teşvik Uygulama ve Yabancı Sermaye Genel Müdürü Dr. Mehmet Yurdal Şahin, 2022 yılı temmuz ayı teşviklerini DÜNYA’ya değerlendirdi.
Şahin’in yaptığı analize göre, Temmuz ayında, 868 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlenirken, teşvik belgeli yatırımlar kapsamında öngörülen sabit yatırım tutarı 38.2 milyar lira, öngörülen istihdam ise 24 bin 169 kişi oldu.
Belgelerin 841’i yerli firmalar, 27’si yabancı sermayeli firmalar tarafından alınmıştır. Yerli firmalara düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 36,9 milyar lira ve toplam içindeki payı yüzde 97 olarak gerçekleşti.
Yabancı sermayeli firmaların aldığı teşvik belgelerinde ise 1.3 milyar lira yatırım öngörülürken, toplam yatırım içindeki payı yüzde 3 olarak hesaplandı.
2022 yılı Temmuz ayında düzenlenen Yatırım Teşvik Belgeleri, 2021 yılı Temmuz ayına göre; belge adedi açısından %31 oranında, öngörülen toplam sabit yatırım tutarı açısından %98 oranında ve öngörülen istihdam açısından %29 oranında artış gösterdi.
Yatırım % 25.8 artarken, belge sayısı % 4.5 düştü
2022 Ocak-Temmuz döneminde öngörülen sabit yatırım tutarı toplam 257 milyar TL olan 6.439 adet Yatırım Teşvik Belgesi düzenlendi ve bu belgelerde toplam 184.159 kişilik istihdam öngörüldü.
2022 Ocak-Temmuz döneminde düzenlenen yatırım teşvik belgeleri, 2021 yılı Ocak-Temmuz dönemine göre belge adedinde %4,5 düşüş, sabit yatırım tutarında %25,8 oranında ve öngörülen istihdamda %10 oranında artış gösterdi.
Temmuz ayında düzenlenen 868 adet belgenin, 547 adedi komple yeni yatırım niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %69’unu (26 Milyar TL) oluşturuyor.
Belgelerin 263 adedi tevsi yatırımı niteliğinde olup, toplam sabit yatırım tutarının %26’sını, 58 adedini (% 5)ise diğer yatırımlar oluşturdu.
“Öncelikli yatırım kapsamında 77 belge düzenlendi”
Bölgesel destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %53’ünü, öngörülen toplam sabit yatırım tutarının %37’sini ve toplam istihdamın %45’ini oluşturdu.
Bölgesel teşvik uygulaması kapsamında olup OSB’lerde yapılması planlanan yatırımlara yönelik düzenlenen bölgesel-alt bölge destek sınıfında yer alan yatırım teşvik belgeleri, toplam belge adedinin %15’ini, toplam sabit yatırım tutarının %22’sini ve öngörülen toplam istihdamın da %28’ini teşkil etti.
Bu dönemde, 3305 sayılı Kararla belirlenmiş olan öncelikli yatırım konularında 8,8 milyar TL tutarında 77 adet yatırım teşvik belgesi düzenlenmiş olup; bu yatırımların istihdama katkısının 3.526 kişi olması planlanıyor.
Bölgesel, Bölgesel-Alt Bölge ve Bölgesel Öncelikli yatırım olarak desteklenen yatırımlar, Temmuz ayında düzenlenen belgelerin belge adedinde %77’sini, sabit yatırım tutarında %81’ini, istihdamda ise %87’sini oluşturuyor.
Yatırım teşvik belgelerinin bölgesel dağılımında 1. Bölge belge adedi, sabit yatırım tutarı ve istihdam açısından ilk sırada yer aldı.
Özellikle Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinde istihdam artışı sağlamak, teşvik sisteminin önemli hedeflerinden biri. 6. Bölgenin öngörülen istihdam açısından %23 pay ile 2. sırada yer alması, bu bakımdan önemli bir gösterge. Doğu ve Güneydoğu Anadolu illerinin yer aldığı 5. Bölge ve 6. Bölgede öngörülen istihdam toplamı 7.493 kişi olup, toplam öngörülen istihdamın %31’ini oluşturuyor.
Bölgesel Destek Sınıfı kapsamında 6. Bölgeye sağlanan teşvik unsurları, 6. Bölgede emek yoğun sektörlere yapılan yatırımlarda önemli bir artış sağlıyor. Bu kapsamda 6. Bölgede Giyim Eşyası İmalatı konusunda düzenlenen yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdam, toplam 6. Bölge yatırım teşvik belgelerinde öngörülen istihdamın %82’sini oluşturdu.
Belge adedi açısından imalat sektörü %66 (574 adet belge) pay ile birinci sırada yer almaktadır. İmalat sektörünü %19 (167 adet belge) ile enerji sektörü, %10 (86 adet belge) ile hizmetler sektörü, %3 (26 adet belge) ile tarım sektörü ve %2 (15 adet belge) ile madencilik sektörü ve takip ediyor.
İmalat sektörü öngörülen toplam sabit yatırım tutarı içinde %64 (24 milyar TL) ve öngörülen istihdam içinde de %81 (19.607 kişi) pay ile ilk sırada yer alıyor.
2022 temmuz ayında düzenlenen yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında ilk 5 il
Yatırım teşvik belgelerinin belge adedine göre sıralamasında İstanbul %13 (109 adet belge) pay ile ilk sırada yer alıyor. İstanbul’u sırasıyla İzmir, Ankara, Bursa ve Kocaeli izliyor.
2022 temmuz ayında tamamlama vizesi yapılan ve iptal edilen yatırım teşvik belgeleri
Temmuz ayında 156 adet yatırım teşvik belgesinin tamamlama vizesi yapılırken, tamamlama vizesi yapılan belgelerin toplam sabit yatırım tutarı 2,2 milyar TL ve gerçekleşen istihdamı 6.455 kişi. Bu dönemde, 32 adet yatırım teşvik belgesi iptal edildi. İptal edilen belgelerin öngörülen toplam sabit yatırım tutarı 368 milyon TL ve öngörülen istihdamı 666 kişi.
İMALAT SEKTÖRÜNDE BELGE ADEDİ AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR
● Makine ve Teçhizat İmalatı: %12 (71 belge)
● Tekstil Ürünleri İmalatı: %11 (61 belge)
● Giyim Eşyası İmalatı: %10 (58 belge)
İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN SABİT YATIRIM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR
● Metalik Olmayan Diğer Mineral Ürünlerin İmalatı: %13 (3,2 milyar TL)
● Tekstil Ürünleri İmalatı: %13 (3,1 milyar TL)
● Ana Metal Sanayii: %9 ( 2,3 milyar TL)
İMALAT SEKTÖRÜNDE ÖNGÖRÜLEN İSTİHDAM AÇISINDAN İLK 3 SEKTÖR
● Giyim Eşyası İmalatı: %41 (8.018 kişi)
● Metal Eşya Sanayii: %7 (1.305 kişi)
● Makine ve Teçhizat İmalatı: %6 (1.230 kişi)
