Emre ERGÜL
Avrupa futbolunda bu yaz yine paralar “havada uçuştu.” Rekor transfer bedeli, West Ham United’dan Arsenal’e giden Declan Rice için ödenen 116.6 milyon euro oldu.
Dile kolay, en pahalı 5 transfere tam 530.6 milyon euro, bir başka deyişle 15.3 milyar TL ödendi… Harcanan paraları daha iyi anlamak için “Transfer piyasasını salladı” denilen Suudi Arabistan’a bakalım… Suudi futbol takımları, tüm transferlere toplamda 850 milyon euro ödedi.
2 milyar euroluk baraj aşıldı
İngiliz Premier Lig takımları transfere ne kadar yatırdı? Sıkı durun: Toplamda tam 2.36 milyar sterlin, yani 2.74 milyar euro. Bu bir rekor çünkü Premier Lig’de bu yaz ilk kez 2 milyar sterlin barajını aşıldı. Transfer rekortmeni de Chelsea… Londra takımının transfere tek başına ödediği para, tam 462.1 milyon euro… Ancaaak…
Bu yaz, Avrupa futbolu için belki de son “para saçma” yazı oldu… Nedeni ise kıta futbolunun kabuk değiştirecek olması… Avrupa futbolunun patron UEFA devreye girdi ve “gelir-gider” dengesine “kademeli daralma” kontrolü getirdi. Amaç, Avrupa kulüplerini “para saçan” değil, “para kazanan” müesseseler yapmak… Olaya el atma nedeni ise, her geçen gün yeni bir uluslararası yatırımcı ya da şirketin Avrupa’da kulüp satın alması…
Düzenli olarak Avrupa’daki turnuvalara katılan bir kulübün CEO’su, İngiliz Financial Times gazetesine verdiği röportajda durumu şöyle özetliyor: “Sistem çöküyor. İş muazzam bir şekilde büyüyor, ancak çoğu kulüp zar zor başa çıkabiliyor.” İtalyan AC Milan ve İngiliz Arsenal’in eski yöneticisi Ivan Gazidis de ismi gizli CEO ile hemfikir: “Olan şu ki, özellikle Ortadoğu’dan ama aynı zamanda başka yerlerden de devasa yatırımların geldiğini görüyoruz.
Sürdürülebilir bir şekilde yönetilmek isteyen herhangi bir kulüp için bu, rekabet edilmesi çok zor bir ortam.” Aslında Avrupa futbolu, yatırımcısına para kazandırmıyor değil. 5 büyük ligin (İngiltere, İspanya, Almanya, İtalta ve Fransa) 2021-22 yılındaki toplam kazancı rekor bir rakama, 17.2 milyar euroya ulaştı. Bu rakam, 10 yıl önce bir sezonda ortalama 9.3 milyar euroydu!
Ancak transferlere harcanan çılgın paralar ve pandemi yüzünden kazançlar, olması gerektiği seviyelerde değil… UEFA’nın hesabına göre, kulüpler 2020-2022 yılları arasında tam 10 milyar euro kaybetti! UEFA’nın kemer sıkma politikasının ardında “Amerikan sistemi” bulunuyor. Amerikan basketbol ligi NBA, Amerikan futbolu ligi NFL ve son olarak Formula 1’de olduğu gibi ciddi bir mali düzen geliyor Avrupa futboluna… Takımlar arasında kalite uçurumunun olmadığı, rekabetin sürekli para kazandıracağı bir sistem…
ABD’den 30 takım!
Böyle bir sisteme duyulan ihtiyaç, Forbes’un “En Değerli 50 Spor Kulüpleri” listesine bakıldığında görülüyor zaten: Listedeki futbol kulübü sayısı 7 iken; Amerikan futbolu takımı sayısı 30! Premier Lig’in CEO’su Ricahrd Masters da “eşit rekabet”e vurgu yapıyor: “Takım sahiplerinin ve taraftarların istediği eşit şartlar. Premier Lig gibi yönetim organları ve organizasyonların sağlamak istediği şey budur. Para derdi olmayan kulüplerin başında gelen PSG’nin Katarlı Başkanı Nasır el-Halifi de UEFA kurallarına “Tamam” diyenlerden: “Tüm kulüplere sorun. Büyükten küçüğe kimse para kaybetmek istemez.
Yasal olarak kuralların bize maaş tavanı getirmemize izin vereceği bir noktaya gelebilirsek, herkes bunu kesinlikle destekleyecektir. Kimse hayır diyemeyecek.” Amerikan sistemi, Avrupa’da işler mi? Oyuncular birliği Fifpro’nun Genel Sekreteri Jonas Baer-Hoffman’a göre, yeni düzenlemeler maaş sınırlamasına geçişin ilacı: “Kulüpler kendi aralarında bu konuda anlaşırsa, çok hızlı bir şekilde AB rekabet hukukunu konuşmaya başlarız.”
Harcamalara “kademeli daralma” getiriliyor
UEFA, bu yaz kıta çapındaki müsabakalara katılan bir kulübün, kendi kadrosuna harcayabileceği tutarı, gelirinin yüzde 90’ıyla sınırlayan yeni kurallar getirdi. Bu tavanın gelecek yıl yüzde 80’e inmesi ve bir sonraki yıl da yüzde 70’e sabitlenmesi planlanıyor.
Kademeli daralma, başlangıçta yalnızca bir avuç kulübü doğrudan etkileyecek, ancak sonunda geniş çapta hissedilecek. Deloitte’a göre İtalya’da 2021-22 sezonunda ortalama ücret faturası gelirin yüzde 83’üne eşitken, Fransa’da bu rakam yüzde 87 oldu.
