Mehmet Hanifi GÜLEL
Pirinç fiyatları son 1 ayda hızlı bir tırmanışa geçti. Çeltik fiyatlarına paralel artış gösteren pirinç fiyatları 17 Mart’a 13,5 liradan satılırken, bugün 18,5 liraya kadar yükseldi. Sektör temsilcileri, büyük ölçekli alıcıların ellerinde bulundurdukları çeltiği piyasaya arz etmemesinin fiyatları artırdığını öne sürüyor. Geçen sezonun ürünü çeltikte fiyat artışına neden olacak yüksek bir maliyet artışının olmadığını ifade eden sektör temsilcileri, girdi maliyetlerinin önümüzdeki sezon ekimlerine yansıyacağını, ancak bazı büyük ölçekli çeltik alıcılarının maliyet artışlarını bugünden satış fiyatlarına yansıttığını söylüyor.
Türkiye’nin 2021 yılı çeltik üretimi önceki yıla göre yüzde 2 artışla yaklaşık 1 milyon tona ulaştı. 1 milyon ton çeltik de 600 bin ton pirince denk geliyor. Devir eden stoklarla beraber pirinçte ciddi bir arz sorun beklenmiyor. Piyasada herhangi bir arz sıkıntısının olmamasına rağmen çeltik fiyatlarındaki artışın ‘anormal’ olduğu belirtiliyor.
Pirinçteki fiyat artışının sektörde bulunan büyük aktörlerinden kaynaklandığını belirten Gönen Ziraat Odası Başkanı Necati Özkurt, hasat döneminde bir kısım sanayici piyasadan kilogramını 7,5 liradan çeltik aldığını söyledi.
Çiftçinin elindeki ürün tükenince, sanayicilerin elindeki stokları satışa sunduğunu kaydeden Özkurt, “Ramazan fırsatçılığı, 2 yıldır yapılmayan düğün etkinlikleri ve okulların açılmasıyla talebin artması piyasada fiyatları tetikledi. Piyasada çeltik fiyatı şu an 9 ile 10 lira arasında bulunuyor. Yerli bir markette baldo 18 liraya kadar çıkmış bulunuyor. Fiyat artışlarında girdi maliyetleri de önemli bir etken, ama girdi maliyetleri 2022 yılı için yapmalıyız. Bugün ekeceğimiz ürünlerde mutlaka maliyet farkı olacak.” dedi.
Diğer yandan bu yıl 15-20 gün öncesine kadar ekimde azalma gözlemlediklerini anlatan Özkurt, “Fiyat politikasından dolayı çiftçilerin mısır ekimine yönelmesi bekleniyordu. Son dönemde fiyatlar artınca çeltik ekimine tekrar yöneldiler. Şartlar böyle devam ederse önümüzdeki sezon çeltikte 10 lira seviyesinde fiyat oluşacak. Çeltikte 10 liralık rakamlar çiftçi bazında iyi. Fazlasını beklemek ise tüketicilere ihanet olur.” diye konuştu.
Pirinç fiyatlarının, maliyetlerin artmasından kaynaklandığını ifade eden İpsala Ziraat Odası Başkanı Hüseyin Darcan, girdi fiyatlarının geçen yıla göre 3-4 kat artığını belirtti. Piyasanın kendini bir şekilde regüle etmek zorunda kaldığını dile getiren Darcan, bunun bütün sektörler ve stokçular için de geçerli olduğunu söyledi. Yeni hasada daha 5 ay kaldığına dikkat çeken Darcan, “Şu an Tarım Kredi Kooperatifleri bölgemizde uzun dane çeltiğin fiyatını 9 liraya çıkardı ama piyasada 10 liraya dayanmış durumda. Geçen yıl çeltiğin kilosu 6 liradan alınıyordu, bu yıl sezonda 12 lira gibi bir fiyat bekliyoruz. Pirinç fiyatlarında yüzde 10 artış olsa bile girdi maliyetlerinde yüzde 200’e varan artışlar var.” ifadelerini kullandı.
Bölgelerinde çiftçilerin arasında çeltik dışında farklı ürünlere yönelenlerin de olduğunu bildiren Darcan, “Bu yıl bizim bölgede yüzde 20 civarında ürün değişiği belliyoruz. Bugün 100 dönümlük çeltik ekimi için 600 bin lira sermaye gerekiyor. Artık çiftçiler bunun riskini almak istemiyor.” dedi.
