Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM),’Tarım ve Hayvancılık Sektörlerinde Sürdürülebilirlik Eylem Planı’nı açıkladı. TİM Başkanı İsmail Gülle, “Tarım ve hayvancılık sektörümüz büyük bir vizyonla sürdürülebilirlik eylem planımız çerçevesiyle aksiyon alan ikinci sektörümüz oldu” dedi. 10 maddelik eylem planı anlatıldı.
TİM Kadın Konseyi öncülüğünde hazırlanan 12 ana hedefin yer aldığı Sürdürülebilirlik Eylem Planı’nın hedeflerinden biri olan ‘Tarım ve Hayvancılık Sektörlerinde Sürdürülebilirlik Eylem Planı’nı paylaştı. Plan kapsamındaki hedefler Tarım ve Hayvancılık Sürdürebilirlik Komitesi, Tarımsal Üretim, Tarımsal ve Hayvansal Üretim, Su Ürünleri Yetiştiriciliği, Tedarik Zinciri-İşleme-Paketleme, İklim, İnsana Yakışır İş, Su ve Enerji, Kamu ve STK Ortak Çalışma Platformu, Döngüsel Ekonomi gibi 10 ana başlık altında belirlendi.
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) İsmail Gülle, Birleşmiş Milletler (BM) bünyesindeki Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) açıkladığı son raporunda en iyi senaryoya göre küresel ısınmanın 1,5 santigrat derece olarak gerçekleşmesi durumunda, kentsel alanlarda yaşayan 350 milyondan fazla insanın artan kuraklıklar nedeniyle su kıtlığı yaşayacağını, küresel GSYH’nin yüzde 10 azalmasının beklendiğini dile getirdi.
En kötü senaryoya göre ise küresel ısınmanın 4 santigrat derece olarak gerçekleşmesi durumunda, tarım alanlarının yaklaşık yüzde 10-30 seviyesinde küçüleceği ve küresel GSYH’nin yüzde 23 azalacağı gibi vahim senaryolarının öngörüldüğünü bildiren Gülle, G20 İklim etkileri Raporu’nda ise tarımsal kuraklıkların, orman yangınlarının, kıyı taşkınlarının ve kasırgaların daha sık görülen bir durum haline gelmesinin öngörüldüğünü söyledi.
İklim değişikliği kaynaklı kayıp ve zararların etkilerini azaltmak için Türkiye’nin en büyük ticari partnerlerinden Avrupa Birliği’nin ciddi önlemleri hayata geçirdiğini belirten Gülle, “Avrupa Yeşil Mutabakatı, iklim politikasını merkeze alan kritik strateji ve hedefler içeriyor. Bu anlamda Yeşil Mutabakat, AB’ye ihracat gerçekleştiren KOBİ’lerimiz için hem fırsat hem de tehditleri barındırıyor. Bu bilinçle, ‘Dünyayı tüketmeden, dünya için üretmek’ mottosu ile hazırladığımız, 12 ana hedeften oluşan TİM Sürdürülebilirlik Eylem Planı’mızı 21 Haziran’da kamuoyu ile paylaşmıştık.” dedi.
“Kamu istişare mekanizması sağlanmalı”
TİM Başkanı Gülle, hedeflerinden ilkinin, TİM Sanayide Sürdürülebilirlik Bilim Komitesi ve sektörel eylem planları oluşturmak ve kamu istişare mekanizmasını sağlamak olduğunu aktararak, “Bu kapsamda, ilk sektörel eylem planımızı 12 Temmuz 2021 tarihinde tekstil sektörümüz için açıkladık. Tekstil sektörümüzün öncülüğündeki bu hamleyle tüm ihracatçı sektörlerimizi teşvik ederek her bir sektörümüz için eylem planlarını hayata geçireceğimizi söylemiştik. TİM Sanayide Sürdürülebilirlik Bilim Komitemizin ilk toplantısını 9 Eylül 2021 tarihinde gerçekleştirdik. Bugün tarım ve hayvancılık sektörüne yönelik duyuracağımız eylem planımızın da ihracat ailemize hayırlı olmasını temenni ediyoruz.” diye konuştu.
Dünya nüfusundaki artışla birlikte artan tarımsal ve endüstriyel talebin, iklim değişikliğiyle birleşmesiyle büyük sorunlara yol açacağına dair her gün daha fazla bilimsel çalışmaya tanık olduklarını belirten Gülle, “Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın Tarladan Çatala stratejisi de doğrudan bu sorunları hedef almaktadır. Tarladan Çatala Stratejisi, sürdürülebilir gıda üretimi, sürdürülebilir gıda işlemesi ve dağıtımı, sürdürülebilir gıda tüketimi, gıda kayıp ve israfının önlenmesini içermektedir. TİM olarak, sürdürülebilir tarım ve gıda sisteminin inşası için tüm gelişmeleri yakından takip ediyoruz.” ifadelerini kullandı.
İhracat 29 milyar 700 milyon dolar
2021 yılında tarım ve hayvancılık sektörlerindeki ihracatın, yüzde 22 artışla 29,7 milyar dolara ulaştığına, bu sektörün AB ülkelerine olan ihracatının 7,8 milyar dolar, diğer Avrupa ülkelerine ise 2 milyar dolar olduğuna dikkati çeken İsmail Gülle, şöyle devam etti:
“Yani tarım ve hayvancılık ürünlerimizin üçte birini Avrupa’ya ihraç ediyoruz. Bu oran fındıkta yüzde 80, kuru meyvede yüzde 59, meyve sebze mamullerinde yüzde 50, su ürünleri ve hayvansal mamullerde yüzde 26 seviyesinde. Avrupa pazarının ve Yeşil Mutabakat’ın tarım ve hayvancılık sektörlerimiz için önemi gayet açık. Bu kapsamda, Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın yayınlandığı ilk günden bu yana ihracatçılarımızı yeşil dönüşüm ve Yeşil Mutabakat odağında bilinçlendirmek için pek çok etkinlik ve eğitim programı düzenledik. Bunlardan biri de Türkiye’de bir ilki daha hayata geçirerek ilgili Bakanlık ve kamu kurumları, sektör temsilcileri ve akademisyenlerin katılımıyla ilkini Marmara bölgesine yönelik gerçekleştirdiğimiz ‘Bölgesel Sürdürülebilir İhracat Seferberliği Eğitim Programı’. Genel olarak yıl içerisinde tüm bölgelerimize yönelik eğitimleri düzenlemeyi hedefliyoruz.”
TİM’in yakında yayınlanacak İhracat 2022 Raporu’nda odak konusuna Sınırda Karbon Düzenlemesi mekanizmasını ve ihracata etkilerini yerleştirdiklerini kaydeden Gülle, “Sektörel bazda analizleri de içeren raporumuzu, önümüzdeki günlerde basına tanıtıp ihracatçılarımızla paylaşacağız. İhracatımızı yeşil ekonomik dönüşüm sürecinden maksimum faydayla çıkarmak adına çok yönlü çalışmalarımızı sürdüreceğiz.” dedi.
“Tarımda vahşi sulama azalsın”
TİM Başkanı Gülle, gıdada sürdürülebilir üretim ve tüketim modellerini benimsemek, gezegenle uyumlu ekonomik büyümeyi sağlayabilmek için topyekûn bir hareketin şart olduğunu vurgulayarak, sanayicileri, üreticileri, tedarikçileri ve ihracatçıları doğayı ve çevreyi önceleyen üretim anlayışına davet etti.
Gülle, “Gelin, tarımda vahşi sulamayı azaltalım. Damla sulama yöntemine geçelim, atık suların geri kazanımı ve kullanımına öncelik verelim. Sentetik gübreden organik gübreye geçelim. Üretimde fosil yakıtların kullanımını azaltalım. Ürün rotasyonu ve biyoçeşitliliği teşvik edelim. Organik tarımı yaygınlaştıralım, yerel üretimi artıralım. Çünkü gelecek nesillere yaşanabilir bir dünya bırakmak hepimizin boynunun borcu.” ifadeleri kullandı.
“Tarımda da sıfır atık”
TİM ve ihracatçı birlikleri olarak sürdürülebilir bir dünya adına başlatmış oldukları seferberlikten büyük bir heyecan duyduklarını kaydeden İsmail Gülle, “Tarım ve hayvancılık sektörümüz bugün büyük bir vizyonla ‘Sürdürülebilirlik Eylem Planı’mız çerçevesiyle aksiyon alan ikinci sektörümüz oldu. İnşallah tüm bu çalışmalar neticesinde, TİM Sürdürülebilirlik Eylem Planı çerçevesinde belirlediğimiz sektörel hedeflere hep birlikte ulaşacağız. Bu vizyonu ortaya koyarak sürdürülebilirlik başlığında önemli atılımlar yapan sektörümüzü tebrik ediyorum. Eylem planımızdaki hedefleri bir bir gerçekleştirerek Türkiye’yi sürdürülebilirlik alanında marka ülke haline getireceğiz.” diye konuştu.
Yaş Meyve Sebze Sektörü Yönetim Kurulu Başkanı Melisa Tokgöz Mutlu ise tarım ve hayvancılık sektörüne bağlı olarak sürdürülebilir gıda sistemlerinin devamı için pestisitlere ve antimikrobiyallere olan bağımlılığın ve aşırı gübre kullanımının azaltılmasının ayrıca organik tarımın artırılmasının ve hayvan refahını iyileştirilmesinin gerekli olduğunu vurguladı.
Mutlu, “Bu eylem planı kapsamında ‘Sıfır Atık Projesi’ni ihracatımızdaki tarım ve hayvancılık sektörüne taşıyacağız. Bu sektörde imalat ve ihracat yapan kişilerin ‘Kurumsal Karbon Ayak İzini Bilimsel Yöntemlerle Ölçmesini’ teşvik ediyor olacağız. İlgili sektörde hammadde üretim ve işleme sırasında yoğun su tüketiminin en aza indirilmesi adına tekniklerin geliştirilmesi, teşviklerle desteklenmesi ve izlenerek mevzuatlar çerçevesinde denetlenmesi için çalışmalarımıza devam edeceğiz.” ifadelerini kullandı.
TİM Tarım ve Hayvancılık Sektörlerinde Sürdürülebilirlik Eylem Planı
1- sürdürülebilir platform
TİM Sanayide Sürdürülebilirlik Bilim Kurulu çatısı altında Tarım ve Hayvancılık Sürdürebilirlik Komitesi kurulacak. Üniversite, özel sektör, kamu ve sivil toplum örgütleri ile iş birliği kurarak, araştırma geliştirme projelerine destek sağlanacak.
Çevre yönetimi ve çevrenin korunması ile ilgili kamu teşvik ve araçların çeşitlendirilmesi için girişimlerde bulunulacak.
2-Tarımsal üretim
Bitkisel üretimde verimliliği arttırarak, karlılığın esas olduğu üretim çeşitliliği sağlanarak bitkisel üretimin bir iş alanı olduğunun ülke genç nüfusuna çeşitli platformlarda anlatılması planlanmakta. Bu bağlamda tarımsal üretimi ve çiftçiliği cazip, sürdürülebilir hale getirmek ve çiftçilik mesleğine saygınlığını geri kazandırmak adına kamu ile ortaklaşa, meslek özendirici çalışmalar yapılacak ve genç girişimciler için eğitim, danışmanlık ve teşvik imkanları sağlanacak.
Köy, kasaba ve kırsal bölgelerde eğitim, sağlık, vb. sosyal hizmetlere ulaşım olanakları ve hizmet kalitesi arttırılarak tarım alanlarının terk edilmesinin önüne geçilecek ve arazilerin düzenli işlenmesi sağlanacaktır. Özellikle Pazar talepleri doğrultusunda üretim desenlerinin oluşturulması amacıyla, pazarın güncel beklentilerinin izlenmesi ve üretime aktarılması çalışmaları yapılacak.
Miras yoluyla arazi parçalanmalarının önüne geçebilmek, tarım arazilerinin parçalanmasını önlemek ve imar yapılanmasına açılmaması yönünde mevzuat altyapısı için önerilerde bulunulacak.
3-Tarımsalı ve hayvansal üretim
Topraktaki besin madde kaybının azaltılmasına yönelik çalışmalar desteklenecek ve bitki besleme programlarında toprak ve yaprak analizlerinin yapılması ve programların oluşturulması gerekliliği konusunda eğitim çalışmaları yapılacak.
Sürdürülebilir tarımın (organik tarım, permakültür) desteklenmesi ve organik üretimin yaygınlaştırılması için güncel teknolojiler kullanılacak ve bu teknolojilere yönelik ARGE çalışmaları teşvik edilecek.
Bitkisel plastik, kağıt pipet gibi yenilenebilir ve biyobozunur ambalaj üretim teknolojileri geliştirilecek ve sertifikasyon uygulamaları yaygınlaştırılacak.
Hayvansal ürün işleme tesislerinin doğru lokasyonlarda kurulmasının sağlanması çalışmaları yapılarak, ham ürünün prosese en kısa zaman ve yolla ulaşması sağlanarak üretim kayıpları en aza indirilmesi, bunun yanında arzının da en uygun koşullarda sağlanması projeleri oluşturulacak.
Hayvansal atık yönetim tesislerinin oluşturulmasıyla, enerji kazanımı veya bitkisel üretimde organik gübre üretim proje çalışmalarına destek olunacak.
4-Su ürünleri yetiştiriciliği
Su ürünleri yetiştiriciliği alanında sürdürülebilir üretimi sağlamak amacıyla kitlesel ölüm risklerine ve balık hastalıkları riskine karşı balıkçılık alanında sigortacılığın yaygınlaştırılması ve yasallaşması için gerekli uygulama ve teşvikler yapılacak.
5-Tedarik zinciri-işlem ve paketleme
Kooperatif, üretici birlikleri ve benzeri kurumlar aracılığı ile ihtiyaca uygun hammaddenin üretilmesinin sağlanmasına yönelik güçlü bir iletişim sistemi kurulup, dijital bir yazılım sistemi ile desteklenecek ve izlenebilirliği sağlanacak.
Ürün denetimleri tedarik zincirinin her aşamasında (tarladan, çatala) yapılarak uluslararası standartlara uygun kontrollü üretim sistemi oluşturularak tam izlenebilirlik sağlanacak.
6- İklim
Avrupa Yeşil Mutabakatına tam entegrasyon çalışmaları çerçevesinde, Kurumlarda bilimsel karbon ayak izi ölçüm ve raporlaması ile pilot uygulamaların hayata geçirilmesi sağlanacak.
Türkiye’nin 2053 “Karbon nötr” hedefi doğrultusunda azotlu gübre kullanımını azaltılmasını ve alternatif gübre kullanımının teşvik edilmesi sağlanacak.
7- İnsana yakışır iş
Tedarik zincirinde ve işletmelerde sosyal uygunluk ve sürdürülebilirlik kalite standartların kurulması, yaygınlaştırılması ve sertifikasyon hizmetlerinin sağlanması için danışmanlık faaliyetleri desteklenecek.
İş Sağlığı ve Güvenliği risklerinin en aza indirilmesi ve iş kazaların önlenmesi için farkındalık ve kurumsal sorumluluk çalışmaları arttırılacak.
Eşit işe eşit ücret ilkesinin uygulanması yapılarak gıda sektöründeki kadın istihdamı arttırılacak, çocuk işçiliği engellenecek ve genç girişimciler çiftçiliğe teşvik edilecektir. Kırsal alanlarda iş geliştirmeyi kolaylaştırmak için çalışmalar yürütülecek.
8- Su ve enerji
Yağmur suyu, yer altı ve yer üstü su kaynaklarının tarlada ve gıda sanayiinde verimli kullanılmasına ilişkin kamuoyu yayınları oluşturulacak, bilinçlendirme ve eğitim faaliyetleri yaygınlaştırılacak. Tarımsal kuraklıkla mücadelede dijital izleme araçlarının ve uygulamalarının kullanımının arttırılmasına yönelik çalışmalar yapılacaktır.
9- Kamu ve sivil toplum kurumuşları ortak çalışma platformu
Agroekolojik uygulamalar ile butik ve verimli tarım uygulamalarının yaygınlaştırılması desteklenecek. Bölgesel dinamikler göz önünde bulundurularak ortak ve katılımcı tarım uygulamaları teşvik edilecek.
Su ile ilgili yönetmeliklerin milli su politikası bağlamında güncellenmesi/güçlendirilmesi takip edilecektir. Yerüstü ve yeraltı su kaynaklarının kullanımı ve geri kazanımına yönelik uygulamalara destek verilecek. Yağmur suyu biriktirme amaçlı göletçik yapım desteklerinin daha fazla çiftçiye ulaştırılması sağlanacak.
Üretici kooperatifleri teşvik edilerek, kooperatiflerin «iyi tarım ve hayvancılık uygulamaları» ile kalite ve fiyat istikrarı konusunda sorumlu davranmaları sağlanacak.
10- Döngüsel ekonomi
Ambalaj geri dönüşümü için depozito uygulama sistemlerinin kurulmasına destek verilecek ve iş birlikleri sağlanacak.
Üretimin her aşamasında oluşan yardımcı ürünler (küspe, posa, işlemeye uygun olmayan ürünler, karasu vb.); hayvan yemi, gübre (kompost, biochar, organaminera uygulamaları), biyogaz, etanol, yağ vb. olarak değerlendirilmesine ilişkin teşvikler sağlanacak.
