Aysel YÜCEL
Türkiye’nin Avrupa’ya açılan en önemli sınır kapısı olan Kapıkule’den geçişte, Bulgaristan tarafında gıda ve benzeri bazı ürünlerin analizlerinin yapıldığı laboratuvarın kapatılması, ihracat taşımalarında büyük krize dönüştü. Hamzabeyli Sınır Kapısı ve TIR parklarında bekleyen araçlarla birlikte Bulgaristan’a girmek için bekleyen araçlar 60 km’yi aşan kuyruk oluşturdu. Kuyruk nedeniyle Kapıkule’den Bulgaristan’a çıkış süresi 1 haftaya kadar uzamış durumda. Diğer yandan YYS belgeli firmalara sınır geçişinde öncelik verilmesi ise bu belgeye sahip olmayan nakliyecileri ayaklandırdı. Çoğunluğu Anadolu’dan gelen nakliye sahipleri, Kapıkule’de ve aynı gün UND’nin kapısında seslerini duyurmaya çalıştı.
Bakanlığın girişimleriyle geçen yıl Kapıkule Sınır Kapısı’nın kapasitesi artırılmış, ardından Türkiye’nin talepleri doğrultusunda Bulgar tarafının da sınırda ihtiyaç duyulan iyileştirmeleri tamamlamasıyla, Kapıkule ve Hamzabeyli’den günlük çıkış yapan TIR sayısı Nisan 2021’de iki bine ulaşarak rekor kırmıştı. Nakliyecinin Avrupa sınırında yıllardır kanayan yarası olan kuyruk çilesinin bittiği düşünülürken, bu sefer de Bulgaristan’ın kendi içinde yaşadığı sıkıntılar nedeniyle Türk nakliyecisi sınırda bekletilmeye başladı. Çünkü gıda ve benzeri ürünlerin analizlerinin yapıldığı Kapitan Andreevo’daki laboratuvarın işletmecisi şirket “usulsüzlük” iddialarıyla kapatıldı. Bu nedenle analiz işlemleri yaklaşık bir aydır Sofya’daki şirkete yönlendiriliyor.
Eylüle kadar analizler Sofya’da yapılacak!
DÜNYA’ya konuşan Uluslararası Nakliyeciler Derneği (UND) yetkilileri, analiz için malların sınıra 350 km uzaklıktaki Sofya’ya gönderilmesinin nakliyeciye yaklaşık 24 saat kaybettirdiğine dikkat çekerek, sınırlarda oluşan kuyrukların ana nedeninin de bu taşınma olduğunu söyledi. Bu değişimin yaş sebze meyve ihracatının yoğun yapıldığı bir döneme denk gelmesi ise sınırlardaki TIR kuyruğunun rekor seviyeye ulaşmasına neden oldu.
Bir ay öncesine kadar Kapıkule’den aylık 18 binden fazla araç geçerken bu sayı 15 bine kadar düşmüş durumda. Bulgar yetkililer, nakliyecilere eylül ayına kadar analizlerin Sofya’ya gönderileceği bilgisini aktarmış. Eylül ayında Kapıkule’nin karşı tarafı olan Kapitan Andreevo’da yeni analiz şirketinin açılması planlanıyor.
Savaş, denizdeki yükü de karayoluna kaydırdı
Sınır kapılarından aldığımız bilgiye göre, dün itibarıyla Kapıkule’de 3.500 TIR beklerken, Bulgaristan’a bir diğer çıkış kapısı olan Hamzabeyli’de ise 1.400 araç bekliyor. TIR parklarında bekleyen araçlarla birlikte TIR kuyruğunun 60 km’yi aştığı dile getiriliyor. Sınır kapılarına gelen araç sayısında da artış var. Bunun önemli nedenlerinden biri de savaş nedeniyle Ukrayna limanları kapalı olduğu için daha önce denizyolu ile gönderilen ihracat yüklerinin karayoluna kaymış olması.
Sınırda ‘öncelikli geçiş’ nakliyeciyi isyan ettirdi
Avrupa’ya taşıma yapan nakliyeciler, Kapıkule’de ayrıcalıklı geçişin sebep olduğu, 6- 7 güne varan beklemeler nedeniyle isyan noktasına geldi. Yetkilendirilmiş Yükümlü Sertifikası (YYS) sistemine sahip araçlara tanınan sınır kapılarındaki geçiş üstünlüğünün haksız rekabete neden olduğunu belirtiliyor. Ağırlıklı olarak Anadolu’dan gelen nakliyecilerin bir kısmı dün Kapıkule’de eylem yaparken, bir kısım da UND’nin kapısına gelerek şikâyetlerini iletti.
Kayıkçıoğlu Nakliyat Başkanı Mustafa Kayıkçıoğlu, YYS’li firmalara ayrıcalık verilmesinin devlet eliyle haksız rekabet yaratmak anlamına geldiğini öne sürdü. Kayıkçıoğlu, “Bu ayrıcalığı elde eden şirketler, artık biz Kapıkule kapıda beklemeden gidiyoruz diye reklam kampanyaları başlatmışlar. Dünyada eşi benzeri olmayan bu ayrıcalık artık bir pazarlama unsuru haline geldi. Bu ayrıcalığı olmayan şirketler ihalelerden dışlanmakta ve sektörün yüzde 95’ine yaşama şansı bırakılmıyor. Ayrıca, bu ayrıcalığı kendi araçları dışında yük verdikleri yabancı plakalı araçlara da kullandıran ayrıcalıklı şirketler bu ayrıcalığı bir haksız kazanca dönüştürmekte milli filomuz kapılarda beklerken yabancı araçların beklemeksizin geçişini sağlamaktadır. Bu beklemeler sebebiyle çalışacak şoför bulmakta bile zorlanmaktayız” açıklamasını yaptı.
İç gümrüklerdeki işleyişe karşı olmadıklarını vurgulayan Kayıkçıoğlu, “YYS devletin, yetki verdiği şirketlere iç gümrüklere uğramaksızın kendi başlarına mühür takmasına izin vermesi anlaşılabilirdir. Devlet bu inisiyatifini güvendiği şirketleri kullandırabilir ve bu firmalar bir gün avantajla iç gümrüğe girmeden kapıya ulaşabilir. Ancak kapıya gelmiş bir araca sıradakilere siz geri çekilin ben YYS’ye güveniyorum, önce bunun işini yapacağım, önce bu geçsin, bunu kontrol edeceğim demenin hiçbir mantığı yok. Dünyada zaten YYS’li bir araca sınır geçişlerinde ayrıcalık tanıyan hiçbir ülke yok. Bu ayrıcalığın tehlikeli maddeler, bozulabilir gıda ve yanıcı maddeler dışında başka bir taşımada kullanılmaması gerekir” dedi. Toplantıya katılan Tayfun Gülcüler, sektörün artık bu duruma tahammülü olmadığını belirterek “Sektör artık kapıları kapatmak, eylem yapmak gibi konuları gündemine aldı. Biz bu görüşmeyi yaparken arkadaşlarımız da Kapıkule’de eylem yapıyor. Biz belki köprüden önceki son çıkış olarak UND’ye geldik ” dedi.
Eylem yapan nakliyecinin 7 acil talebi var
- YYS/İzinli Gönderici Sistemi ile sınırda hızlı geçiş ayrımcılığına son verilmeli.
- Gar gümrüğünde işlem yapan araçların da tüm araçla birlikte sıra beklemesi sağlanmalı.
- Panelvan/Minivan araçlarının sadece Dereköy sınır kapısından geçişleri sağlanmalı.
- Tüm dünyada sınır gümrüklerinde geçerli olan ilk giren araç ilk çıkar kuralı işletilmeli.
- Bulgaristan tarafından frigorifik araçlar için ayrı peronlar sağlanmalı.
- Bulgaristan’ın 2000 olan toplam iki kapıdaki kapasitesi Türkiye gibi günlük 3.400’e çıkarılmalı.
- Bulgaristan girişindeki sınır polis ve gümrük memuru sayısı artırılmalı.
İhracat navlunu artışa geçti
UTİKAD Başkanı Ayşem Ulusoy, snır kapılarında bir haftaya varan beklemeler nedeniyle navlunun da artışa geçtiğini ifade eden Ulusoy, “Araç filo kapasitelerinden en üst düzeyde yararlanılamıyor. Bu sebeple artış gösteren navlun da ihracatçımızın dış pazarda rekabet gücünü azaltıyor. İhracatımızın arttığı ve küresel tedarik noktasında ülkemizin önemli avantajlar yakaladığı bu dönemde sınır kapılarında yaşanan uzun bekleme sürelerinin maddi kayıplara neden olmasının yanında lojistikte yakaladığımız jeopolitik gücümüzü zayıflatıyor” diye konuştu.
