Müjde DEMİR-Ziya İPEK
Ticaret Bakanlığı, son dönemde yaşanan soğuk hava ve don olayları nedeniyle limon ihracatını geçici süreyle durdurma kararı aldığını açıkladı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, “Ülkenin belirli bölgelerinde yaşanan soğuk hava ve don vakaları dikkate alınarak, yurt içi limon arz ve talep dengesinin korunması ve arz güvenliğinin öncelenmesi amacıyla bu karar alınmıştır” denildi.
Bugün itibariyle limon ihracatının geçici olarak durdurulması kararı, üretici ve ihracatçılarda endişelere yol açtı. Konuyla ilgili DÜNYA’ya konuşan sektör temsilcileri, kararı gözden geçirme çağrısında bulundu.
“Üreticilere geçiş süresi tanınabilirdi”
Kararın sektör açısından çok ani olduğunu söyleyen Mersin Ticaret Borsası Başkanı Ö. Abdullah Özdemir, “Böyle bir kararın alınması zorunlu ise eğer, bir aylık süre tanınabilir, örneğin mayıs ayından itibaren uygulanmaya başlanabilirdi. Limon ticareti ile iştigal eden kesimin belirli taahhüt ve sözleşmelerden kaynaklanan yükümlülükleri olduğu dikkate alındığında, tanınacak bir aylık sürede gerekli tedbirler alınabilirdi.
Diğer yandan, rekabet içerisinde bulunduğumuz Güney Afrika ve Arjantin gibi ülkelerin limonlarının dünya piyasalarına girmesi için bir aylık bir süre söz konusudur. Bu karar, bir ay sonra uygulanacak şekilde bir geçiş süreci tanısaydı eğer, Güney Afrika ve Arjantin’in ürünleri piyasaya girene kadar limon ihracatımızı artırabilirdik. Böylece hem ülke ekonomisi kazançlı çıkar hem de mevcut pazarlarımızı kaybetme riski ortadan kalkardı” dedi.
“Mağduriyet yaratacak”
Mersin Ticaret ve Sanayi Odası (MTSO) Yaş Meyve ve Sebzelerin İşlenmesi ve Ticareti Meslek Komitesi Başkanı Hasan Bulduk, alınan kararın sektörde mağduriyet yaratacağı uyarısında bulundu.
Bulduk, yaklaşık dört yıl önce benzer bir uygulamanın yürürlüğe girdiğini hatırlatarak, bu süreçte çiftçilerin ve ihracatçıların büyük maddi kayıplar yaşadığını, yurtdışı pazarlarında ise geri dönüşü zor olan kayıpların oluştuğunu vurguladı. Alınan kararın gerekçesi olarak gösterilen soğuk hava ve don olaylarına rağmen, mevcut depolardaki ürün miktarının hem iç hem de dış piyasayı karşılayacak düzeyde olduğunu belirten Bulduk, “Piyasada herhangi bir arz krizi yaşanmıyor.
Ancak ihracatın kısıtlanması, üreticinin emeğinin zayi olmasına ve ihracatçının kontrat ve itibar kaybına yol açacaktır. Başta Tarım ve Orman Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı olmak üzere tüm yetkili makamları, bu konuda yapıcı bir çözüm için harekete geçmeye davet ediyoruz” şeklinde konuştu.
“Yasak kabul edilemez”
Limon ihracatına getirilen yasağın kabul edilemez olduğunu belirten TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası Mersin Şube Başkanı Okan Özkaya ise limon ihracatının bir anda durdurulabilecek bir süreç olmadığını, pazar sıkışıklığını önlemek amacıyla limonların depolarda tutulduğunu ve bunun fırsatçılık değil, tamamen arz-talep dengesini korumaya yönelik bir uygulama olduğunu vurguladı.
“Bu yalnızca üreticiyi değil, zincirin tamamını etkiler. Yurtdışındaki siparişlerin iptali Türkiye’nin imajına ve ihracattaki istikrarına zarar verir” diyen Özkaya, kararın sadece Mersin, Adana ve Hatay’ı değil, turunçgil üretimi yapan tüm illeri etkileyeceğini söyledi. Özkaya, ihracat yasağının geri çekilmesi gerektiğini sözlerine ekledi.
“Çiftçiye yine zarar ettirecek”
Mersin Ziraat Odası Başkanı Musa Yılmaz, limon ihracatına getirilen geçici yasağın özellikle üreticiler açısından ciddi mağduriyetlere yol açacağını, kararın yeniden değerlendirilmesi gerektiğini vurguladı. Yılmaz, alınan kararın görünürde piyasayı korumaya yönelik olsa da uygulamada çiftçilerin emeğini ve ekonomik dengesini olumsuz etkilediğini ifade etti.
Depolarda muhafaza edilen limonların ihracatla değerlendirileceği düşünülerek planlama yapıldığını söyleyen Yılmaz, yasağın açıklanmasıyla birlikte piyasanın daraldığını ve fiyatların üretici aleyhine hızla gerilediğini belirtti. Tarsus Ziraat Odası Başkanı Veyis Avcı, alınan kararın çiftçiyi yeniden mağdur edeceğini belirterek, yasakların 15-20 gün önceden bildirilmesi gerektiğini vurguladı.
Avcı, depolarda muhafaza edilen limonların ihracat yasağı öncesinde 35-40 TL bandında alıcı bulduğunu, ancak ihracatın durdurulmasıyla birlikte fiyatların 20 TL’nin altına gerileyebileceğine dikkat çekti. Bu durumun üreticiler açısından büyük bir maddi kayba yol açacağını ifade eden Avcı, “Çiftçi zaten don felaketiyle büyük zarar gördü. Şimdi de elindeki ürünü değerinin çok altında satmak zorunda kalacak” ifadelerini kullandı.
“Limon fiyatı artarsa ihracat durdurulmalı”
Yüreğir Ziraat Odası Başkanı Mehmet Akın Doğan, limonda ihracatın durdurulması yönündeki kararın “limon fiyatında aşırı yükselme yaşandığında” devreye alınmasının daha isabetli olacağını söyledi.
Mayer cinsi geç ürün veren limonların genelde ağustos ayında piyasaya gireceğine dikkat çeken Doğan, bazı bölgelerde don yemeyen ağaçlardan ürün alınabileceğini ancak bunun da kısıtlı bir üretim olacağını aktardı. Doğan, şunları kaydetti: “Hükümet bu kararı limon az olduğu için, fiyatlar yükselmesin diye almış olabilir. Belki erken bir karar oldu. Ben şahsen, fiyatlarda ileride aşırı bir oynama olursa bu kararın anlam kazanacağını düşünüyorum.
Aksi halde, bu karar fazla erken alınmış olabilir. Yurt dışından gelen ürünlere karşı daha temkinli olunmalı. Soğan, patates, karpuz, kavun, ayçiçeği, mısır gibi ürünlerin ithalatı da sınırlanmalı. Fiyat yükselecek diye hemen ithalata yönelmek doğru değil. Eğer piyasada gerçekten büyük bir sıkıntı varsa, evet, o zaman ihracata sınırlama getirilebilir. Ama çiftçinin malı para etmediğinde, devletin bu ürünü alarak çiftçiye sahip çıkması çok kıymetli olur.”
