Recep ŞENYURT
Elektrik enerjisine olan talebin diğer bütün enerji kaynaklarına olan talepten daha yüksek hızda geliştiğini kaydeden Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) Yönetim Kurulu Başkanı Barış Erdeniz, bundan sonraki süreçte teşvik ve desteklerin inovasyona, yerlileştirmeye ve altyapının güçlendirilmesi ve yenilenmesine sağlanması gerektiğini söyledi.
Gelecek dönemde elektrik enerjisinin temel enerji kullanım formu haline geleceğini, elektriklendirme sürecinin geri döndürülemez noktanın ötesine geçtiğini kaydeden ELDER Başkanı Barış Erdeniz, küresel iklim krizinden dolayı da yenilenebilir enerji kaynaklarının ağırlıklı olduğu bir üretim kompozisyonuna doğru hızla yol alındığını aktardı. 2040 yılında toplam küresel kurulu gücün yarısından fazlasının yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı olacağını anımsatan Barış Erdeniz, enerji sektöründe kısaca ‘yeşil dönüşüm’ adı verilen bu sürecin yanında ‘dijital dönüşüm’ün de yer aldığını vurguladı.
“Şebeke stratejisine ihtiyacımız var”
Dijital dönüşümle birlikte her bir tüketicinin elektrik piyasasına doğrudan katılma imkân ve kabiliyeti kazandığını, tüketicilerin kendi elektrik üretim tesislerini kurarak üretici haline geldiklerini anlatan Barış Erdeniz, “Bu yeni yapıyı mümkün kılan ise iletim şebekeleri ve bilhassa dağıtım şebekeleridir. Enerji dönüşümü denince geniş kitlelerin aklına genellikle üretim tarafı gelirken, üretimin tüketicilere ulaştırılmasını sağlayan şebekeler göz ardı edilebiliyor” dedi.
Şebeke olmadan dönüşüm olmayacağını ve şebeke yatırımlarının enerji arz güvenliği açısından stratejik öneme sahip olduğuna dikkat çeken Erdeniz, “Bir şebeke stratejisine ihtiyacımız var. Yeni yatırımlar ve eskiyen şebekelerin yenilenmesi de dahil tüm şebeke yatırımlarının sağlıklı finansmanı için en önemli unsurlardan biri ise sürdürülebilir fiyat politikasıdır. Gerek yeşil dönüşüm gerekse dijital dönüşümde üstleneceğimiz ‘dönüşümün omurgası’ rolümüzle Türkiye’nin enerji arz güvenliğinin teminine tam destek vereceğiz” ifadelerini kullandı.
Ülkemizde enerji sektöründe teşvik ve desteklerle belirli bir ilerleme sağlandığını, yenilenebilir kurulu gücün artırıldığını kaydeden Barış Erdeniz, şunları kaydetti: “Hızla gelişen ve değişen teknolojik uygulamalar, savunma sanayi yatırımları, yapay zeka entegrasyon alanlarının artırılması ve buna olan talep çokluğu, dijitalleşme, veri merkezlerinin artırılması, depolama ve siber güvenlik ihtiyaçlarının artış hızı vb. gelişmeler dikkate alındığında ve buna bir de yeşil dönüşüm ihtiyacı eklendiğinde, önümüzde aşılması gereken zorlu dönemeçlerin olduğunu biliyoruz.
Takip ettiğimiz süreçler bilhassa bizleri enerjiye olan yatırım önceliğini artırmaya götürürken bir yandan da maliyetler ve yeniliklerin hızlı adaptasyonu döngüsüne sokuyor. Bundan sonraki süreçte teşvik ve desteklerin inovasyona, yerlileştirmeye ve altyapının güçlendirilmesi ve yenilenmesine odaklanması gerektiğini düşünüyoruz.”
“10 yılda hat uzunluğu yüzde 50 arttı”
Elektrik üretiminden tüketiciye kadar uzanan elektrik ekosisteminin 2024 yılı rakamları ile 37 milyar dolar büyüklüğüne ulaştığını ve gayrisafi yurt içi hasılasının yüzde 2,8’ini oluşturduğunu anımsatan Barış Erdeniz, bu ekosistemin dağıtım ayağında; operasyonel giderleri, yatırım harcamaları ve gelirleri regüle olan sektörde doğrudan, dolaylı ve sağladıkları imkanlarla yaklaşık 100 bin kişilik istihdam yarattıklarını bildirdi.
Elektrik dağıtım sektörünün 21 oyuncusunun özelleştirme sürecinde Hazine’ye 13 milyar dolar katkı sağladığını, kesintisiz ve kaliteli elektrik ulaştırmak için ise 2013-24 yılları arasında 18 milyar dolar tutarında yatırım gerçekleştirdiğini anımsatan Erdeniz, “Son 10 yılda hat uzunluğunu 1 milyon kilometreden yüzde 50 artırarak 1,5 milyon kilometreye çıkardık.
Ülkemiz bugün Avrupa’nın ikinci en uzun elektrik dağıtım şebekesine sahiptir. Yeraltı şebeke oranını da yüzde 15’ten 10 yıl içinde yüzde 24’e yükselttik. Son 10 yılda abone sayısı da yüzde 38 artarak 50 milyon seviyesini aştı. Yılda 1,4 milyon yeni abone bağlantısı gerçekleştirerek 10 yılda birçok Avrupa ülkesinin nüfusundan fazla yeni aboneye elektrik götürüyoruz. Son 10 yılda dağıtık enerji üretim kapasitesi 2 bin 300 megavatlardan tam 22 bin 400 megavatlara yükseldi. Bu tesislerin sisteme bağlanması için gereken şebeke yatırımları da dağıtım şirketleri tarafından gerçekleştirildi” diye konuştu.
“Elektrik şebekelerine yatırım zorunlu”
Dağıtım altyapısının modernize edilmesi, artan enerji taleplerine ve yenilenebilir enerji kaynaklarına uyum sağlanmasının önümüzdeki dönemin vizyonunu oluşturduğunu vurgulayan Erdeniz, gelişen şartlara uyum sağlayabilmek ve artan talebe karşılık verebilmek için dünyada elektrik şebekelerine ciddi yatırım yapma zorunluluğu olduğuna dikkat çekerek, Avrupa’da yıllık 67 milyar euro, dünyada ise 600 milyar dolarlık yatırım ihtiyacından bahsedildiğini vurguladı.
“Dağıtım 2.0 modeliyle yeni bir vizyon ortaya koyacağız”
Türkiye’nin elektrik şebekesi sisteminin Avrupa’nın şebeke büyüklüğünün kabaca yüzde 10’unu oluşturduğunu, dünya şebeke büyüklüğünün ise yüzde 1,5’i düzeyinde olduğunu hatırlatan ELDER Başkanı Barış Erdeniz, şöyle devam etti: “Bu oranları göz önüne alarak ülkemizdeki yatırım ihtiyacı net olarak anlaşılabilir.
Hedeflere ulaşabilmek için yeni şebeke stratejisinin oluşturulması, sübvansiyonların kaldırılarak maliyet bazlı fiyatlamanın oluşturulması, mali bazlı sürdürülebilirlik için öngörülebilirliğin artması ve finansmana erişim gibi konu başlıkları, sektörümüzün gelecekteki başarılarının belirleyicisi olacaktır.
Bu noktada Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar’ın işaret ettiği Dağıtım 2.0 modelinin hazırlıklarını tamamlayarak yeni bir vizyon ortaya koyacağız. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumumuzun geleceği çok iyi analiz eden yaklaşımları çerçevesinde yeni tarife döneminin hazırlıklarının tamamlanması da 2025’teki ana gündemimiz olacak.”
“Hazine’ye yılda 1 milyar dolar katkı sağladık”
Türkiye genelinde yüzde 18 olan kayıp kaçak oranını yüzde 10’un altına düşürerek devletin kasasına yılda 1 milyar dolar katkı sağladıklarını bildiren ELDER Başkanı Barış Erdeniz, sözlerine şöyle devam etti: “Enerji arz güvenliği ve bağımsızlığının güvence altına alınmasında üzerimize düşeni yaparak şebekemizi modernleş-tirmek için her türlü zorlu koşullara rağmen yatırım tavanlarımızı 2,5 kat artırarak yıllık 2,2 milyar dolarlık seviyeye ulaştırmayı başardık.
Bakım onarım ve dijitalleşmesi sayesinde kesinti sıklıklarını son üç yılda yüzde 10 iyileştirdik. Zorlu ekonomik şartlar, savaşlar, pandemi, deprem gibi yıkıcı etkilere rağmen sektör yatırım tutarlarını ve tüketici memnuniyetini artırmayı başararak enerji arz güvenliği için üzerine düşeni yapmıştır.”
