Emre ERGÜL
Yemen’deki Husilerin Hamas’a destek için Kızıldeniz’deki ticari gemileri hedef almasıyla başlayan kriz, bölgesel olmaktan çıktı, küresel bir sorun halini aldı. Geçtiğimiz hafta Husilerin bir Yunan bandıralı gemiyi vurması Avrupa’yı ayaklandırırken; 10 Şubat’ta başlayacak olan Çin Yeni Yılı öncesi siparişlerin teslimatları ile ilgili endişelerin başlaması Asya’da tansiyonu yükseltti.
Kızıldeniz kriziyle ilgili her gün dünya basınında yüzlerce haber yayınlanırken, dünün en önemli uyarısı Amerikan CNBC Televizyonu’ndan geldi. TV’ye göre, daha fazla LNG, ham petrol ve dizel tankerlerinin Kızıldeniz ve Süveyş Kanalı’ndan ayrılıp, Afrika çevresinde daha uzun rota çizmesi, Avrupa’da enerji fiyatlarını artıracak.
24 Şubat 2022’de başlayan Ukrayna Savaşı yüzünden Rusya’ya yaptırımlar uygulayan ve 2023 kışında gafil avlanıp doğalgazsız kalan Avrupa’nın bugün 90 günlük enerji stoğu bulunuyor. Ancak uyarıya göre, yeni gelecek olan enerji emtia ürünlerine yükselen navlun fiyatları eklenecek ve fiyatlar uçacak. CNBC, küresel ticaret istihbarat şirketi Kpler’in yayınladığı şu verilere yer verdi: “Kızıldeniz’deki kesintilerden önce Hindistan’ın Jamnagar kentinden Hollanda’nın Rotterdam kentine giden bir tankerin yolculuğu 24 gün sürüyordu.
Ümit Burnu’ndan geçerek aynı yolculuğun süresi 42 güne çıktı. Irak Basra’dan Sicilya Milazzo’ya 17 gün süren yolculuk artık 42 gün sürecek. Daha uzun geçişler, tankerlerin kullanılabilirliğini kısıtlayabilir ve dönüş yolculuklarının ürünle daha uzun süre doldurulmasını gerektirebilir.” Kpler’in Baş Ham Petrol Analisti Viktor Katana da şu açıklamayı yaptı: “Geciken sadece varış değil, tankerlerin eve geri dönmek için daha uzun bir yolu var. Bir teslimat için 90 güne bakıyorsunuz. Bu çok büyük bir zaman. Piyasa, transit süresinin etkisini hafife alıyor. Avrupa’nın 90 günlük arza sahip stratejik petrol rezervleri var.
Bu nedenle Avrupa’nın petrolünün biteceği konusunda herhangi bir endişe yok, ancak yeni gerçek şu ki Avrupa yeni petrolünü alacak, ancak buna çılgın bir navlun maliyeti de eklenecek.” Avrupa şikayetçi olabilir ama tanker sahipleri mutlu. Bunu da Lipow Oil Associates Başkanı Andy Lipow’un şu açıklamasından anlıyoruz: “İronik bir şekilde, bölgedeki gerilimler tanker sahiplerine daha uzun yolculuklar, artan tanker kullanımı ve sonuçta daha yüksek navlun oranlarıyla fayda sağlıyor.”
Avrupa’nın B planı: Petrol için Amerika kıtasına yönelmek
40 feetlik bir konteynerin Asya’dan Avrupa’ya taşınma maliyeti, bin 500 dolardan 4 bin 500 dolara fırladı. Bunun önüne geçilememesi durumunda, CNBC Televizyonu’na göre, Avrupa’daki enerji alıcıları B planı olarak Amerika kıtasına yönelecek: “ABD, Avrupa dizel pazarının en büyük tedarikçisi konumunda ve dizel fiyatları yakın zamanda son 7 yılın en yüksek seviyesine ulaştı.”
Clearview Energy Partners’ın Genel Müdürü Kevin Book da Avrupalı alıcıların ABD ve Brezilya’ya yöneldiğine işaret etti: “Rusya’nın Avrupa’ya akışının yerini alan Orta Doğu varillerine yönelik daha uzun yolculuklar, tedarikte gecikmeye neden oluyor ve bu da başlı başına yükselişe neden olabilir. Ve eğer Irak’tan Süveyş üzerinden Avrupa’ya nakliye yapmak çok riskli görünüyorsa, o zaman diğer bölgesel üreticilerden gelen kargolar da kullanılabilir.”
Husi krizi 31 Ekim 2023’te start aldı
srail, 7 Ekim 2023’te Hamas’ın saldırılarının ardından önce Gazze Savaşı’nı başlattı. Gazze’nin abluka altına alınıp işgal edilmesini protesto eden Yemen’deki Husiler, 31 Ekim 2023 itibarıyla önce İsrail limanlarına yük taşıyan, ardından da petrol tankerleri dışında Kızıldeniz’den geçen tüm ticari gemileri hedef almaya başladı. Aralarında dünyanın en büyük 5 nakliye şirketinden 4’ünün bulunduğu 18 lojistik şirketi, Kızıldeniz seferlerini durdurunca, ABD 9 ülkeyle birlikte bir deniz gücü kurarak Kızıldeniz’i koruma altına aldı.
