Emre ERGÜL
Aralık 2022… Çin lideri Şi Cinping, Riyad’ı ziyaret edip Suudi Veliaht Prensi Muhammed bin Selman’la görüştü. Petrolün ABD doları ile değil, Çin yuanı ile satışı tartışmaları alevlendi. Haziran 2023…
Danimarka’nın başkenti Kopenhag’da düzenlenen Ukrayna toplantısında Fransa, barış için Suudi Arabistan’dan daha fazla inisiyatif almasını istedi. Ve geçtiğimiz ay… Cidde’de yapılan Ukrayna zirvesine dünyanın dört bir yanından yetkililer katıldı. Suudi Arabistan’ın 38 yaşındaki Veliaht Prensi’nin global politikaları etkileyen bu girişimleri, tam da ABD ile Çin’in arasında dev bir ekonomik savaşın sürdüğü dönemde gerçekleşti.
Financial Times gazetesine göre, yaşananlar “orta güçlerin yükselişi”nin kanıtı. Ve bu “orta güçler”in Ortadoğu’da başını da Suudi Arabistan’la Birleşik Arap Emirlikleri çekiyor. Bin Selman ile BAE Devlet Başkanı Şeyh Muhammed bin Zayid bin Sultan en-Nehyan, artık ABD’nin “Ya benimlesin ya da karşımdasın” tehditlerine kulak asmıyor.
Bakın Uluslararası Stratejik Enstitüsü Bölgesel Güvenlik Şefi Emile Hokayem ne diyor: “Suudi Arabistan ve BAE, değişen bu dünya düzeninde risklerden çok fırsatlar görüyor ve ortaya çıkan çok kutuplu dünyanın kutupları haline gelecek politika ve araçlara sahip olduklarını düşünüyorlar. (ABD’nin) onlardan tam uyum bekleyebileceği dönem bitti.”
Üst düzey bir Emirlik yetkilisi de ABD’ye karşı artık mesafeli bakılmasını “yeni pazarların fark edilmesine bağlıyor: “Yerleşik pazarlarla bağlarımız sarsılmaz. Ama aynı zamanda makro anlamda önümüzdeki 10, 20 yıla baktığımızda yeni büyüme nereden geliyor? Asya’daki büyük pazarlardan, bazıları Güney Amerika’dan ve potansiyel olarak bazı Afrika pazarlarından geliyor.” FT’ye konuşan bir Çinli yetkili de Pekin-Körfez dostluğunu “gelişen dünya” modeli olarak tanımladı: “Körfez ve Çin, Ortadoğu’da egemenlik haklarına saygı duyan ve belirli güçlerin hegemonyasına direnen daha adil, çok taraflı bir düzenin inşasına yardımcı olabilir.”
BAE Şeyhi’nin danışmanı Enver Gargash, “Amerika’nın ekonomik, askeri veya siyasi gücünün bugün veya önümüzdeki 10 yılda, son 10 yılda olduğundan daha az güçlü olacağını düşünmüyorum. Anlamaya çalıştığımız şey, bölgeye ve BAE’ye olan bağlılığının ne olduğu. Biz herkesle köprü kurmak istiyoruz” diyerek, ABD dışındaki pazarlarla da masaya oturacaklarının sinyalini verdi. ABD’nin eski Lübnan Büyükelçisi Jeffrey D. Feltman da iki ülkenin Türkiye’nin taktiğini uyguladığına dikkat çekti: “Riyad da Abu Dabi de, Türkiye gibi, ABD ile Çin arasında seçim yapmak zorunda kalmak istemiyorlar…
Ukrayna Savaşı’nda taraf seçmek zorunda kalmak istemiyorlar… Aslında, bir seçim yapmamanın bazı faydaları var, tıpkı ABD’nin Soğuk Savaş sırasında Çin ve Sovyetler’in birbirlerine karşı üstünlük kurmasından hoşlandığı gibi.”
Rus petrolüne fiyat sınırı uygulaması askıya alındı
G7 üyeleri ve müttefikleri, küresel ham petrol fiyatlarındaki yükseliş nedeniyle Rus ham petrolünde fiyatın sınırın üzerinde işlem görmesine rağmen, fiyat sınırının düzenli olarak gözden geçirilmesini rafa kaldırdı.
AB ve Avustralya ile birlikte G7 ülkeleri geçtiğimiz aralıkta Rus petrolüne tavan fiyat mekanizması getirmiş, bunu şubattan itibaren akaryakıta getirilen tavan fiyat mekanizması takip etmişti. Başlangıçta, AB ülkeleri tavan fiyatı her iki ayda bir gözden geçirmeyi ve gerekirse ayarlamayı kabul etmişlerdi. Ancak G7, marttan bu yana üst sınırı gözden geçirmedi ve G7 politikaları hakkında bilgi sahibi kaynaklara göre, grubun fiyat tavanını ayarlamak için acil bir planı yok.
Kaynaklar, “Haziran ya da temmuz ayında bir gözden geçirme yapmak ya da en azından bu konuda konuşmak için bazı görüşmeler oldu, ancak bu hiçbir zaman resmi olarak gerçekleşmedi” ifadelerini kullanırken, bazı AB ülkelerinin gözden geçirme konusunda istekli olmalarına karşın, ABD ve G7 üyelerinin değişiklik yapma konusunda çok az iştahlı olduklarını söylediler. Ay sonunda yapılacak olan BM Genel Kurulu oturumları sırasında üst sınıra ilişkin görüşmeler için gayrıresmi bir platform oluşabileceği de ifade edildi.
