Konya
Türkiye’nin hububat üretim merkezi Konya Ovası’nda, kuraklık ve kontrolsüz yer altı su kullanımıyla her geçen gün sayıları artan obruklar, sayıları ve nicelikleriyle de tedirginliği artırıyor.
Karapınar ilçesinde tarla ve yerleşim yerlerinde de sıklıkla görülmeye başlanan obruklardan bazılarında yıllar içinde çökmeler devam ediyor.
Üç yıl önce ilçenin bir yaylasında oluşan 2 metre derinlikteki obrukta geçen ay 20 metrelik yeni çöküntü meydana gelmesi, vatandaşlarca çeşitli malzemelerce doldurulan çukurlardaki tehlikeyi de gözler önüne serdi.
Güvenliği geri planda bırakan bazı vatandaşların tarla ve arsalarda oluşan obrukları, değerinin düşmesi endişesiyle kendi imkanlarıyla doldurmaya başlaması uzmanlarca tehlikeli girişim olarak değerlendiriliyor.
Konya Ovası’nda toplam 2 bin 500 civarında obruk var
Konya Teknik Üniversitesi (KTÜN) Obruk Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Prof. Dr. Fetullah Arık, AA muhabirine, Konya Ovası’nda obruk oluşumu tespitine yönelik AFAD ile yürüttükleri çalışmayı tamamladıklarını söyledi.
Konya’nın güney ve kuzeyindeki ilçelerde yürütülen saha çalışmalarında obruk sayısını tespit ettiklerini kaydeden Arık, “700 civarında görmeye alışık olduğumuz derinlikte, 1800’ü de 1 metreden daha sığ çukurluklar şeklinde toplamda 2 bin 512 obruk oluşumu var.” diye konuştu.
Doldurulan obruklarda çökme meydana geliyor
Arık, tespit edilemeyen obruk oluşumlarına değinerek, şöyle konuştu:
“Vatandaşın arazisinde oluşan obruk, amatör yöntemle dolduruluyor. Böyle gizlenenler olduğu için net sayı vermek oldukça güç. Şu anda obruk oluşumunun bazılarının saha çalışmalarında doldurulduğunu gözlemledik. Bu doldurma işlemi güvenli değil. Her obruğun kendine özgü çözüm yöntemleri olması gerekir. Kabaca taş, toprak ve molozla doldurulan obruğun daha sonra çökmeyeceğine garanti verilmez. Yer bilimcileri tarafından her obruk kendi sistematiğini oluşturacağı için orada detaylı araştırma yapılması lazım. Obrukta malzemenin iyi tespit edilmesi lazım. İri taneliden ince taneliye doğru, geçirimsiz malzemeyle doldurulduktan sonra çimento ve beton enjeksiyonlarıyla kapandıktan sonra dolgu yapılması gerekiyor. Vatandaşın kendi yöntemiyle yaptığı dolgunun pek çoğunun çöktüğünü izledik. Sahada sık karşılaşıyoruz. Tarımsal alanlardaki obruklarda bu doldurma işlemi daha sık yapılıyor. “
Obruk oluşumu tespitine yönelik çeşitli izleme yöntemleri olduğunu anlatan Arık, bu yöntemlerle obruk oluşumu sırasındaki ani değişimlerin izlenmesiyle önlemlerin alınabileceğini vurguladı.
Kuraklık obrukları artırabilir
Arık, Konya Ovası’nda son yılların en kurak kışının yaşanmasıyla baharda yer altı su kullanımının artacağı öngörüsünde bulunarak, şunları kaydetti:
“Geçmişte obruklar daha uzun yıllar içinde oluşurken, şimdi çok daha kısa sürede oluşmaya başladı. Bunun temel nedeni kuraklık, yağış azlığı ve kontrolsüz yer altı suyu kullanımıdır. Konya kapalı havzasında yer altı su kullanımı oldukça yaygın ve su seviyesi her geçen gün daha da düşüyor. Yağışlarla artıyor ve daha sonra düşüyor. Su seviyesindeki hareketlenmeler çözülmeleri sıklaştırıyor ve obruk oluşumunu hızlandırıyor. Kuraklığın obruk oluşumunda ciddi etkisi var. Nisan-mayısta yapılması gereken tarımsal sulamalar şimdiden başladı. Yağış durumunda değişim olmazsa yer altı su kullanımının daha çok olacağını öngörüyoruz. Bu da yeni obruk oluşumlarını etkileyecektir.”
