Mehtap HALICI
Bugün itibariyle 500 binin üzerinde kişiye istihdam sağlayan ve 250 zincir mağazanın bulunduğu gıda perakende sektöründe, devamlı artan fiyatlar tartışma konusu olmaya devam ediyor. Yükselen enflasyon perakende sektörü ve tüketiciler için de ayrı bir sorun olmaya devam ediyor.
Kura bağlı olarak artan market fiyatları, harcama kalemlerinin de yükselmesine yol açıyor. Türkiye’de fiyatların dövize endeksli olduğunu söyleyen İstanbul Ticaret Odası (İTO) Perakende Komitesi Başkanı ve Happy Center CEO’su Yavuz Altun, “İthalata dayalı bir ekonomimiz var. Asgari ücret artışı oldu. Kurdaki artışla birlikte enerji ve lojistik giderleri ile işçilik maliyetlerindeki artışla karşı karşıya kalınıyor.
İşletmeler de kendilerini o artışın önünde konumlandırmak zorunda kalıyor yoksa ayakta duramazlar. Dolayısıyla kur artışına ‘kur rallisi’ diyorum. O ralliye de hiç kimsenin yetişme şansı yok. Girdilerdeki artışları otomatikman vatandaş rafta görüyor. Tüketici raftaki ürün fiyatının sürekli değiştiğini görünce son muhataplara kızıyor” dedi.
“Uygun fiyatta satmak için tedarikli çaışmalıyız”
Enflasyonla mücadele kapsamında perakendeciler olarak sektörel bir çalışma yaptıklarını belirten Altun, verimlilik konularında ve değişken giderlerle ilgili bir takım optimizasyon çalışmaları yaptıklarını söyledi.
Altun, “Ortak lojistik gibi konularımız var, platformların kullanımları ile ilgili alanlarda çalışıyoruz. Geri dönüşüm özelinde ambalajlarla ilgili üreticilerden gelen bir takım fikirler oldu. Bunlar üzerinde çalışıyoruz” dedi.
Enflasyonist dönemde fiyatların sürekli artığı için tedarikli çalışmak zorunda kalındığına da vurgu yapan Altun, “Yoksa tüketiciye uygun fiyatlı mal satamazsınız. Ürünü alıyorsunuz daha rafa çıkmadan bir daha fiyatı değişiyor. Elinde tedarikli ürün olmazsa o ürünü uygun fiyatta satma şansınız olmuyor. Enflasyonun çok yüksek arttığı bir yerde tüketiciye uygun fiyatlı ürün satabilmeniz için tedarik yapmanız şart” diye konuştu.
Sektör ara eleman sıkıntısı çekiyor
Türkiye’de binlerce kişi iş ararken birçok sektörün ara eleman sıkıntısı yaşadığını ve Türkiye’de çok büyük eleman sıkıntısı olduğuna işaret eden Yavuz Altun, İTO’da 81 komitenin olduğunu ve buradaki herkesin eleman sıkıntısı yaşadığını söyledi. Bu durumun tüm sektörler özelinde yaşandığını dile getiren Altun, “Seçimden sonra yabancıların bir kısmı Türkiye’den ayrıldı. Burada bir boşluk oluştu.
Üniversite mezunları da ağır işlerde çalışmak istemiyor. İnsanlar masa başı işe kuyruk oluyor ama bir depoda, fabrikada çalışacak vatandaş bulunmuyor” dedi. Zincir gıda perakende sektöründe istihdam kaybı olmadığını, istihdam kaybı olması için dükkanların kapanması gerektiğini vurgulayan Altun, şunları söyledi: “Kapanan dükkan sayısı yok.
Türkiye’de her yıl 10 ve üzeri yerel zincir kapanır. Bir oyuncu gider ve başka bir oyuncu gelir. Bunu tüm Türkiye için söylüyorum. Türkiye’de 150 binin üzerinde noktada küçük esnaf ve 5 market ve üzeri 250 zincir mağaza bulunuyor ve bunların 5 tanesi büyük oyuncu. Böylelikle zincir gıda perakende sektöründe 500 binin üzerinde kişiye istihdam sağlanıyor” dedi.
Esnaf desteğine 5 oyuncu itiraz ediyor
Zincir marketlerin pazar günü kapatılması önerisini yineleyen Yavuz Altun, pazar günü çalışma sistemi yüzünden 20 yıldır ailesiyle bir araya gelmemiş çalışanlar olduğuna işaret etti. Altun, “Pazar günü eşlerden biri çalıştığı için bir araya gelemiyorlar. Belki bundan dolayı boşanmalar yaşanıyor. Bu sebeple de çalışanlar bu işi bir meslek olarak görmüyor” dedi.
Ciroların yüzde 5’i ile 12’sinin tekel ürünlerinden geldiğine dikkat çeken Altun, “Cirodaki yüzde 10 gibi bir oranı küçük esnafa yönlendirdiğinizde bu büyük bir destek olacak ve belki şu andaki esnafın üzerine 15-20 bin tane daha yeni oyuncu küçük esnafa katılacak” diye konuştu. Şu anda küçük esnaf özelinde 150 binin üzerinde nokta olduğunu ve bu sistemle birlikte bu rakamın 200 binin üzerine çıkacağını belirten Altun, “Yüzde 10’un üzerinde bir rakam bu taraftan o tarafa kayacak.
Bizim sektördeki arkadaşlarımızın cirosu aşağı gelecek. Bu kararı almak kolay değil. Sadece büyük zincirlerin yani 5 oyuncunun itirazı var bu konuya. Diğerleri destekliyor” yorumunu yaptı. Altun, küçük noktalardaki fiyatların biraz yüksek olduğunu ancak hacim bazlı yukarı çıkıldığında fiyatların aşağı ineceğini belirterek, zaman içerisinde dengeleneceğini ifade etti.
İTO’dan perakende eğitimi
Sektörün gelişmesi için eğitime odaklanan İTO Ticaret Odası Perakende Komitesi tarafından ‘Perakende Akademi’ eğitimlerinin 4 Eylül-3 Aralık 2023 tarihleri arasında yapılacağını dile getiren ve aynı zamanda İngilizce ve Türkçe olarak Katlamalı Büyüme Stratejisi kitabını yazan Yavuz Altun, eğitimlerin satın alma, mağaza yönetimi, bilgi işlem, liderlik patron eğitimleri olmak üzere 4 ana başlıkta gerçekleşeceğini söyledi. Eğitimlerin, İstanbul Ticaret Üniversitesi’nde gerçekleşeceğini ifade eden Altun, Happy Center, Çağrı Market, Biçen Market ve Snowy Market üst yöneticilerinin de eğitimlerde bilgi ve tecrübelerini paylaşacağını belirtti.
Yemek çeki komisyonu % 10’ları buluyor
İTO Perakende Komite Üyeleri’nden yemek çeklerine ilişkin komisyon oranlarıyla ilgili şikayetler aldıklarını anlatan Yavuz Altun, sözlerine şöyle devam etti: “Devlet komisyon oranını yüzde 6 ile kısıtladı. Ancak yemek çeki firmaları yüzde 2 gibi ekstradan peşin ödeme altında bir komisyon daha alıyor. O da yetmiyor. Paranın yüzde 50 ile 70’ini bloke ediyor.
Onu da ‘başka bir yerden al’ diyor. Yüzde 6 olarak mal etmemiz gereken yemek çeki komisyonu böylelikle yüzde 10’ları buluyor. Eskiden bu oran yüzde 8-9 arasındaydı 6’ya indi ama şimdi dolaylı bir şekilde yüzde 10’lara çıktı. Bir taraftan bu firmalarla iş ortağıyız. Buna çözüm üzerinde gayretle çalışıyoruz.”
Şikayetlere fiziki kanıt istenecek
Markalar ve tüketici arasında çözüm köprüsü olarak bilinen şikayet siteleri tarafında da bazı çalışmaların olduğuna dikkat çeken Yavuz Altun, “Online itibar yönetimi kapsamında çalışıyoruz. Çünkü alışveriş fişi ve belgesi olmadan isteyen istediği bir firmaya istediği yorumu yazıyor. Yorumu yazan kişinin oraya gittiğine dair bir evrak bulunuyor mu? Alışveriş belgesi, fişi veya faturası var mı? Yok. Bununla ilgili kanun çıktı. Artık fiziki kanıt olmadan yayınlanamayacak” dedi.
